Κλαύδιος Πτολεμαίος, Αστρονόμος & Αστρολόγος

 

Κλαύδιος Πτολεμαίος, Αστρονόμος & Αστρολόγος

 

Μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά σε ένα σύστημα οι δύο μεγάλες αντίπαλες, αστρονομία και αστρολογία;

Για ένα μεγάλο επιστήμονα της αρχαιότητας όπως ο Κλαύδιος Πτολεμαίος αυτό ήταν απόλυτα εφικτό.

Παρά τη μεγάλη φήμη που συνοδεύει από την αρχαιότητα το έργο του Κλαύδιου Πτολεμαίου, πολύ λίγα στοιχεία είναι γνωστά για τη ζωή του.

Υπάρχει διαφωνία ακόμα και σχετικά με τις χρονολογίες της γέννησης και του θανάτου του.

Το βέβαιο είναι ότι γεννήθηκε στην Πτολεμαΐδα της Αιγύπτου κάπου στα τέλη του 1ου μ.Χ. αιώνα, αλλά έζησε και δίδαξε στην Αλεξάνδρεια μέχρι το θάνατο του, κατά πάσα πιθανότητα σε βαθιά γεράματα.

Χάρη στην «Παλατινή Ανθολογία» μάλιστα (η ανθολογία ελληνικών επιγραμμάτων της ρωμαϊκής εποχής που σώζονται μέχρι σήμερα) η φωνή του φτάνει ατόφια ως εμάς: «Ξέρω ότι είμαι θνητός και εφήμερος, αλλά όταν εξερευνώ τις ελικοειδείς πορείες των άστρων, τα πόδια μου δεν πατούν πια στη γη: πλάι στον ίδιο το Δία χορταίνω αμβροσία, το φαγητό των θεών», γράφει χαρακτηριστικά.

Ο Πτολεμαίος είναι ο συγγραφέας τριών βιβλίων που θεωρήθηκαν κλασικά από τους συγχρόνους του και άσκησαν πολύ μεγάλη επίδραση τόσο στον αραβικό πολιτισμό (ο οποίος άνθισε από τον 8ο μέχρι το 13ο αιώνα περίπου) όσο και στον ευρωπαϊκό μεσαίωνα και στην Αναγέννηση.

    Το πρώτο είναι η αστρονομική πραγματεία «Η Μεγάλη  Σύνταξις», η οποία στην εποχή μας είναι πιο γνωστή με τη λατινική απόδοση του αραβικού τίτλου «Αλμαγέστη»  («Κιτάμπ αλ Μετζίστι», «Βιβλίο της Μεγίστης»), το δεύτερο η «Γεωγραφία» και το τρίτο η περίφημη «Τετράβιβλος».

Τα  όρια της Γης

 Στα επιστημονικά ενδιαφέροντα του Πτολεμαίου δεν υπήρχε μόνο ο ουρανός αλλά και η Γη. Με τη «Γεωγραφία» του επιχείρησε να δώσει μια εικόνα της υδρογείου συνοψίζοντας τις γεωγραφικές γνώσεις που υπήρχαν στην εποχή του, ενώ παράλληλα έδινε οδηγίες για το πώς να φτιάχνει κανείς γεωγραφικούς χάρτες. 

Στην ουσία το βιβλίο αυτό αποτελεί τον πρώτο παγκόσμιο άτλαντα.

Παρόλο που οι χάρτες του Πτολεμαίου δεν διασώθηκαν, καθώς ήταν μάλλον δύσκολο να αντιγραφούν, υπήρχαν ωστόσο στο κείμενο συντεταγμένες καθώς και οδηγίες, στις οποίες βασίστηκαν βυζαντινοί και Ιταλοί λόγιοι πολλούς αιώνες αργότερα για να τους ανασχεδιάσουν και να τους εμπλουτίσουν με νέες γνώσεις.

Η οικουμένη του Πτολεμαίου εκτεινόταν από τα Κανάρια Νησιά μέχρι την Κίνα και από τον Αρκτικό Ωκεανό μέχρι την Ανατολική Ινδία και την Αφρική. Από τα γραπτά, του φαίνεται ωστόσο ότι είχε πλήρη επίγνωση του γεγονότος ότι η υδρόγειος ήταν ακόμα μεγαλύτερη.

 Τα όρια του ουρανού

     Η φήμη και η εκτίμηση που απολάμβανε από τους συγχρόνους του οφειλόταν κατά μεγάλο μέρος στις αστρονομικές παρατηρήσεις που εξέθεσε με σαφήνεια και ακρίβεια στους δεκατρείς τόμους της «Αλμαγέστης».

Εκτός των άλλων, το βιβλίο αυτό αποτελεί την πιο σημαντική πηγή πληροφοριών που διαθέτουμε σήμερα σχετικά με την αστρονομία του αρχαίου κόσμου, αφού αντλεί πολλά στοιχεία και από έργα προγενέστερων αστρονόμων που δεν σώζονται (όπως για παράδειγμα τα συγγράμματα του Ιππάρχου, του επονομαζόμενου «πατέρα της
αστρονομίας»).

Ο Πτολεμαίος υιοθέτησε τη γεωκεντρική θεωρία που πρεσβεύει ότι το κέντρο του κόσμου είναι η ακίνητη και σφαιρική Γη (γύροι από την οποία κινούνται σε κυκλικές τροχιές όλα τα ουράνια σώματα) και μελέτησε την κίνηση των πλανητών για να φτιάξει ένα επαρκές γεωμετρικό μοντέλο, με βάση το οποίο να μπορεί κανείς να υπολογίσει τις θέσεις τους στο παρελθόν ή στο μέλλον.

Στην «Αλμαγέστη» ο Πτολεμαίος μιλά επίσης για τις εκλείψεις, τις ισημερίες και δίνει έναν κατάλογο 1.000 περίπου άστρων, πολλά από τα οποία καταγράφονταν τότε για πρώτη φορά.

Το βιβλίο διασώθηκε χάρη στους Άραβες λόγιους και επιστήμονες που το μετέφρασαν και το χρησιμοποίησαν ως οδηγό στις δικές τους αστρονομικές παρατηρήσεις και μελέτες.

Στη μεσαιωνική Ευρώπη ήταν κάτι σαν αστρονομική Βίβλος: το «απόλυτο» σύγγραμμα που έδινε απαντήσεις σε κάθε απορία σχετικά με τον ουρανό και τα άστρα.

Δύο φορές μεταφράστηκε από τα αραβικά στα λατινικά μέχρι να βρεθεί το 15^ο αιώνα ένα αυθεντικό ελληνικό χειρόγραφο.

Θα χρειαστεί να έρθουν ο Κοπέρνικος και ο Γαλιλαίος για να επικρατήσει η ηλιοκεντρική θεωρία (σύμφωνα με την οποία η Γη γυρίζει γύρω από τον Ήλιο και όχι το αντίθετο) και να περάσουμε πια σε νέα εποχή στην αστρονομία.

 Η αστρολογία ως επιστήμη

 Για τον Πτολεμαίο η αστρολογία ανήκει στην επιστήμη επειδή υπακούει στους φυσικούς νόμους.

Εξίσου διάσημο με την «Αλμαγέστη» ήταν στην αρχαιότητα και στους μεσαιωνικούς χρόνους η «Τετράβιβλος» (πραγματεία σε τέσσερα βιβλία δηλαδή), στην οποία συνοψίζει τις αστρολογικές γνώσεις και παραδόσεις ολόκληρου του αρχαίου κόσμο εκθέτοντας παράλληλα τις αρχές της ωροσκοπικής αστρολογίας.

Βασικά πρόκειται για θεωρητικό βιβλίο και όχι για εγχειρίδιο πρακτικής χρήσης.
Κύριο μέλη μα του Πτολεμαίου είναι να βάλει την αστρολογία σε ένα φιλοσοφικό επιστημονικό πλαίσιο, διασφαλίζοντας την από την κριτική των οπαδών του ορθολογισμού και της θρησκείας.

Έτσι επιχειρεί να συστηματοποιήσει την αστρολογική γνώση, ενώ παράλληλα δεν διστάζει να απορρίψει την αριθμολογία, τη μαντεία και όλες τις πρακτικές στις οποίες δεν βρίσκει καμία λογική βάση.

Μπορεί να πει κανείς ότι αστρονομία και αστρολογία είναι κατά τον Πτολεμαίο επιστήμες που αλληλοσυμπληρώνονται.

Αν η «Αλμαγέστη» ασχολείται με την περιγραφή των ουράνιων  σωμάτων και της συμπεριφοράς τους, η «Τετράβιβλος» αφορά ένα εξίσου σημαντικό θέμα, το πώς επηρεάζουν αυτά τα ουράνια σώματα τη ζωή των ανθρώπων.

 Η αστρολογία στην καθημερινή ζωή

 Ο Πτολεμαίος δεν απορρίπτει σε καμία περίπτωση τη χρήση της αστρολογίας στην καθημερινότητα.

Θεωρεί ωστόσο ότι πρέπει κανείς να λαμβάνει πάντα υπόψη του τόσο πολλές παραμέτρους και εκδοχές (άστε είναι ουσιαστικά αδύνατο να προκόψουν ακριβή συμπεράσματα ή προβλέψεις για τα μελλούμενα.

Ως εκ τούτου, σε πρακτικό επίπεδο, η αστρολογία δεν είναι σε θέση παρά να προσφέρει μόνο συμβουλές ή παραινέσεις, στις οποίες δεν μπορούμε να βασιζόμαστε πλήρως για να προγραμματίζουμε τη ζωή μας.

Ποιος αστρολόγος που σέβεται τον εαυτό του στην εποχή μας θα απέφευγε να προσυπογράψει μια τέτοια άποψη;

 

ΥΠΑΤΙΑ ΘΕΩΝΟΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

 

ΥΠΑΤΙΑ ΘΕΩΝΟΣ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΙΚΟΣ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ

Γεια σας φίλες και φίλοι.

Η γυναίκα θρύλος, η πανέμορφη παρθένα, το ποιο σοφό γόνιμο γυναικείο μυαλό της αρχαιότητας, η γυναίκα μαθηματικός, η γυναίκα αστρονόμος, η γυναίκα εκπρόσωπος της αρετής, η γυναίκα δάσκαλος και φιλόσοφος, η έσχατη διευθύντρια της Αλεξανδρινής βιβλιοθήκης, και τέλος η γυναίκα μεγαλομάρτυρας της επιστήμης και των γραμμάτων αυτή είναι η Υπατία.

Η Υπατία του Θέωνος απετέλεσε πηγή έμπνευσης για πολλούς ποιητές ιστορικούς και θεατρικούς συγγραφείς στην Ευρώπη από τον 17° αιώνα έως σήμερα . Στον χρόνο που πέρασε μια ένδειξη ότι ο θρύλος της έχει συνέχεια είναι ότι με τον τίτλο ΑΓΟΡΑ έγινε μια κινηματογραφική παρουσία της ζωής της που δεν είχε όμως σημαντική επιτυχία γιατί δεν απέδωσε την ιστορική πραγματικότητα.

Λίγες είναι οι πηγές έχουμε για την Υπατία.

Γι’ αυτά τα ιστορικά γεγονότα βρήκαν το θάρρος λίγοι συγγραφείς να γράψουν και να τα κάνουν γνωστά.

Σημαντικά στοιχεία για την ζωή της Υπατίας μας δίνει ο μαθητής της ο Επίσκοπος Πενταπόλεως Συνέσιος ο Κυρηναίος, ο οποίος έγραψε 156 επιστολές από τις οποίες λίγες έχουν διασωθεί. Πρέπει να σπούδασε κοντά της μεταξύ των ετών 390-393.

Στοιχεία επίσης για την Υπατία έχουμε από τον Φιλοστόργιο, τον Ησύχιο, τον Δαμάσκιο, τον Σωκράτη τον Σχολαστικό και τον Νικηφόρο Κάλλιστο, από τον Σουίδα και τον επίσκοπο απολογητή Ιωάννη Νικίου κατά τον 7ο αιώνα, του οποίου τα κείμενα είναι εχθρικά προς αυτήν.

Για δεκαπέντε αιώνες η Υπατία θεωρείται ότι ήταν η μόνη γυναίκα επιστήμονας στην ιστορία. Μετά την Υπατία σαν σημαντική γυναικεία παρουσία στην επιστήμη αναγνωρίζεται η Μαρί Κιουρί.

 Η ΖΩΗ ΤΗΣ ΥΠΑΤΙΑΣ

Στην εποχή της η Υπατία ήταν ότι ποιο μεγάλο και ποιο ωραίο διέθετε ο
Ελληνικός πολιτισμός.

Ήταν η μοναχοκόρη του μαθηματικού και αστρονόμου Θέωνα.

Ο Θέων γεννήθηκε στην Αλεξάνδρεια, γύρω στα 300 με 340 μχ και ήταν
πολύ μορφωμένος άνθρωπος, λόγιος μαθηματικός και αστρονόμος.

 Ήταν μέλος του Αλεξανδρινού Μουσείου.

Δημοσίευσε μαζί με τον μαθηματικό Πάπο τα Στοιχεία του Ευκλείδη και
σχολίασε την Αλμαγέστη δηλαδή την «Μεγίστη σύνταξη της αστρονομίας»
του Πτολεμαίου.

Η Υπατία γεννήθηκε γύρω στο 370 μ.χ. και έφτασε στο απόγειο της ακμής της
κατά το 405 με 410.

Αν και οι πηγές εξυμνούν τις μαθηματικές ικανότητες της, η Υπατία δεν
ενδιαφέρθηκε αποκλειστικά για τα μαθηματικά αλλά απέδωσε μεγάλο
ενδιαφέρον γενικά και για την αστρονομία και για την φιλοσοφία. Και αυτό
υποδεικνύει την ικανότητα της Υπατίας ως λογίας.

Την εποχή εκείνη επικρατούσαν δύο μεγάλα φιλοσοφικά ρεύματα η
Επικούρεια και η Στωϊκή φιλοσοφία.

Όλες όμως οι πηγές αναφέρουν την Υπατία ως πλατωνική. Υποστηρίζουν ότι
δίδασκε Πλάτωνα, Αριστοτέλη και Πλωτίνο οι οποίοι συνδέονται με τον
Νεοπλατωνισμό.

Πολλά και σημαντικά πρόσωπα παρακολουθούσαν τις διαλέξεις της.

Το σημαντικότερο όμως πρόσωπο που παρακολουθούσε τις δημόσιες διαλέξεις της και την επισκεπτόταν τακτικά και ζητούσε την γνώμη της ήταν ο Ορέστης, ο Αυτοκρατορικός Έπαρχος στην Αλεξάνδρεια και πολιτικός κυβερνήτης της Αιγύπτου κατά τα έτη 412- 415.

Σημαντικά ακόμα πρόσωπα του περίγυρού της ήταν ο Σιμπλίκιος, στρατιωτικός διοικητής της ανατολής καθώς και ο Ηλιόδωρος ο κυβερνήτης της Πενταπόλεως.

Ο Σωκράτης του οποίου η Εκκλησιαστική ιστορία είναι η πλέον αξιόπιστη πηγή που επιβεβαιώνει την θέση της Υπατίας στην Αλεξάνδρεια, γράφει:
«Χάρη στην αρχοντική ειλικρίνεια που την διέκρινε λόγω της καλλιέργειάς της, διατηρούσε εξαιρετικές σχέσεις με τους σημαντικότερους ανθρώπους της πόλης οι οποίοι την εκτιμούσαν βαθύτατα και την θαύμαζαν για την σωφροσύνη της».

Κινούμενη μεταξύ των ανωτέρων κυβερνητικών κύκλων , περιβαλλόμενη τόσο από αυτοκρατορικούς και τοπικούς αξιωματούχους όσο και από εύπορούς ευγενείς και σημαντικούς μαθητές, μετείχε στις υποθέσεις της πόλης και επηρέαζε την πολιτική και κοινωνική ζωή της Αλεξάνδρειας.

Ο Δαμάσκιος αναφέρει ότι ο κύκλος της διανοίας της πόλης την αγαπούσε και την εκτιμούσε και ότι είχε δεχθεί σωρεία δημοτικών διακρίσεων.

 

Η ΥΠΑΤΙΑ ΩΣ ΦΙΛΟΣΟΦΟΣ

Η υπερήφανη «Ελληνίδα αριστοκράτισσα» - σύμφωνα με τον χαρακτηρισμό του Κίνσλι - αν και είχε περιβληθεί τον σεμνό μανδύα των φιλοσόφων ( τον τρίβωνα), συγκέντρωσε γύρω της μια ομάδα μαθητών που συζητούσαν φιλοσοφικά θέματα. 

Σε αυτή την μικρή ομάδα η λατρεία της Ελληνικής φιλοσοφίας ήταν έντονη. 

Από τα δεκατρία βιβλία του πρωτοτύπου έχουμε σήμερα έξη βιβλία στα Ελληνικά και τέσσερα στα Αραβικά, και η διάσωση του όγκου της Αριθμητικής του οφείλεται στην ποιότητα των σχολίων και τις διορθώσεις της Υπατίας, σύμφωνα με τις μελέτες των μαθηματικών επιστημόνων T.L. Heath, του J.F. Montycle, καθώς και από τον Cameron το 1993.

Ο Καμερον, ο Τούνερ και ο Κνόρ που ασχολήθηκαν εμπεριστατωμένα με τα έργα των Ελλήνων μαθηματικών, θεωρούν την συμβολή της Υπατίας καθοριστική στην ιστορία των μαθηματικών και της αστρονομίας.

Στην αστρονομία η Υπατία βελτίωσε τις γνώσεις που παρέλαβε από τον πατέρα της.

Είχε όχι μόνο γνώσεις για την κατασκευή οργάνων που παρουσίαζαν τις θέσεις των άστρων και των πλανητών, αλλά βελτίωσε η ίδια τον γνωστό αστρολάβο. Με τις υποδείξεις της ο Συνέσιος κατασκεύασε έναν μικρό αστρολάβο.

Το πόσο δύσκολη ήταν η κατασκευή τέτοιων αστρονομικών οργάνων που παρουσιάζουν τις θέσεις των πλανητών , και τι μυαλό, γνώσεις και τεχνολογία χρειαζόταν για την κατασκευή των μπορούν να το φανταστούν μόνο όσοι έχουν ακούσει για τον μηχανισμό των Αντικυθήρων.

Ασχολήθηκε σε μία νέα έκδοση του «Πρόχειρου Κανόνος» του Πτολεμαίου, τον οποίο ο Ησύχιος αναφέρει με τον τίτλο «Αστρονομικός κανών».

Τα διασωθέντα κείμενα της Αλμαγέστης και του «Προχείρου κανόνος» του Πτολεμαίου πιθανόν να είχαν προετοιμαστεί από την ίδια.

Η σοφία και ο ορθολογισμός της Υπατίας την έφερε σε αντίθεση με τις πεποιθήσεις του πατέρα της σχετικά με την αστρολογία και ξάφνιασε το περιβάλλον της. Έτσι ενώ ο Θέων πίστευε στην ειμαρμένη και ότι η δύναμη των άστρων καθορίζει την μοίρα μας από την στιγμή της γέννησής μας η Υπατία διαχώρισε την θέση της από τις απαξιωτικές για τον σκεπτόμενο άνθρωπο αντιλήψεις αυτές σχετικά με την αστρολογία και τα ζώδια, και
ασχολήθηκε με την επιστήμη της αστρονομίας.

Ίσως και αυτό να ήταν μία ακόμα μικρή αιτία της ρήξης της με την νέα θρησκεία που έδινε μεγάλη σημασία στο άστρο της γέννησης του Χριστού που οι χριστιανοί εξυμνούσανε στα ιερά τους βιβλία στηρίζοντας την επικρατούσα πεποίθηση ότι η γέννηση του θεού έχει σχέση με την παρουσία αστρικών φαινομένων.

Η αστρολογία και τα ωροσκόπια είχαν μεγάλη άνθηση στην Αλεξάνδρεια τον τέταρτο αιώνα και υπήρχαν και τότε πολλοί που πλουτίζανε με την αφέλεια των ανθρώπων να λύσουν τα προβλήματά τους εξετάζοντας την θέση των άστρων.

Για όλα αυτά τα προσόντα της η Υπατεία είχε διοριστεί διευθύντρια της Βιβλιοθήκης της Αλεξάνδρειας, πράγμα που αποτελούσε υψίστη τιμητική διάκριση.

Κατά την ταπεινή μου γνώμη, η βιβλιοθήκη της Αλεξάνδρειας θα έπρεπε να είχε ορισθεί ως το μεγαλύτερο και πολυτιμότερο θαύμα του κόσμου, γιατί δεν είχε να κάνει με επίδειξη στρατιωτικής και οικονομικής δύναμης ούτε με φιλοδοξίες απόκτησης δόξας και
μεγαλείου κάποιου ηγεμόνα. Αλλά σκοπό είχε να διασώσει την γνώση του ως τότε κόσμου στις επερχόμενες γενιές και με το πώς θα ωφελήσει την ανθρωπότητα χωρίς διακρίσεις στους τομείς της ιστορίας της τέχνης του πολιτισμού και των επιστημών. 

Η περίφημη αυτή βιβλιοθήκη κατεστράφηκε και από ατύχημα κατά την διάρκεια του
Αλεξανδρινού πολέμου το 48 π.χ. αλλά και από τον θρησκευτικό φανατισμό.
Και συγκεκριμένα το Σεράπειον έγινε παρανάλωμα του πυρός από τον Πατριάρχη Θεόφιλο και τους οπαδούς του το 391. Κατά τον Αμμιανό Μαρκελίνο, η περγαμηνή των βιβλίων είχε αποδειχθεί άριστο καύσιμο, που τροφοδότησε τα Ρωμαϊκά λουτρά για ένα μήνα.

 Η ΥΠΑΤΙΑ ΩΣ ΜΑΡΤΥΡΑΣ ΤΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ

Τον Οκτώβριο του 412 ο Κύριλλος εκλέγεται στην επισκοπή της Αλεξάνδρειας.

Η ρήξη με την Υπατία δεν άργησε να έλθει.

Η βασική αιτία της ρήξης ήταν το ότι ο ανώτατος διοικητής της Αιγύπτου, ο Ορέστης, που περιφρονούσε τον Κύριλλο, σύχναζε στο σπίτι της. Επίσης αιτία της ρήξης ήταν το ότι ήταν γυναίκα προικισμένη με δυνατή προσωπικότητα και σοφία και μαγνήτιζε και επηρέαζε την πολιτική και κοινωνική ζωή της Αλεξάνδρειας, και ακόμα ότι ήταν Ελληνίστρια επιστήμων μαθηματικός αστρονόμος και φιλόσοφος. 

Μα η επιστήμης γνώση των νόμων της φύσης και η αλήθεια βρίσκονται σε αντιπαράθεση με τις θρησκευτικές αντιλήψεις. Η γνώση και η επιστήμη αποτελούν φράγμα στον θρησκευτικό παραλογισμό.

 Η γνώση, υποστηρίζουν οι Εβραιογενείς θρησκείες είναι το αμάρτημα εκείνο που έδιωξε τους ονομαζόμενους πρωτόπλαστους από τον παράδεισο. Και αυτός που καθιερώθηκε με την πίεση κάποιας τοπικής θρησκείας να τιμάται σήμερα ως προστάτης των γραμμάτων ο I. Χρυσόστομος ωμά λέει ότι: προτιμώ να πλανώμαι μετά της εκκλησίας παρά να ορθοφρονώ μόνος μου.

Στον αντίποδά της ο Κύριλλος ήταν αντιπαθής και ανεπιθύμητος από την πρώτη στιγμή που ανέλαβε την αρχιεπισκοπή. Οι πηγές τον περιγράφουν σαν βίαιο και αρχομανή που επεδίωξε την απόκτηση της εξουσίας με τον ποιό αδιάλλακτο τρόπο από τον προκάτοχο και θείο του Θεόφιλο (ο οποίος Θεόφιλος ήταν που έκαψε την βιβλιοθήκη του Σεραπίου).

Οι παρασκηνιακές ενέργειες του Κυρίλλου προκάλεσαν δυσφορία και διαφωνίες ακόμη και μέσα στις εκκλησιαστικές ομάδες.

Επιπλέον ο Κύριλλος ήταν ένας άσημος επίσκοπος αποκομμένος από την πολιτική και κοινωνική ζωή της Αλεξάνδρειας, αλλά όμως γνώριζε πολύ καλά ότι είχε την δύναμη και την κάλυψη σε κάθε του ενέργεια από την κεντρική εξουσία της νέας Σιών ή Νέας Ρώμης ή Νέας Ιερουσαλήμ όπως ονομαζόταν τότε επίσημα η Κωνσταντινούπολη.

Συσπείρωσε γύρω του φανατισμένους χριστιανούς ενάντια σε κάθε τι μη χριστιανικό. 

Οι αψιμαχίες και οι αιματηρές συγκρούσεις για την επικράτηση της νέας θρησκείας ήταν καθημερινό φαινόμενο. Τη εποχή εκείνη οι οπαδοί της νέας θρησκείας αποτελούσαν μειοψηφία. Μόλις κατά τον 7° αιώνα απέκτησαν την πλειοψηφία όπως αναφέρει ο βυζαντινολόγος John Haldon.
Χρησιμοποιώντας μεθόδους που καταδικάζονται από την έννοια του δικαίου και βοηθούμενοι από την ανθελληνική νομοθεσία του Ανατολικού Ρωμαϊκού κράτους που ποτέ δεν ονομάστηκε βυζαντινό, έγιναν εγκλήματα κατά της γνώσης της επιστήμης και των γραμμάτων και του κοινού ποινικού δικαίου στο όνομα της επικράτησης της νέας θρησκείας.

Στα πλαίσια των ενδοχριστιανικών ερίδων εξεδίωξε τους Ναβατιανούς που
αποτελούσαν μια χριστιανική αίρεση, και επί πλέον δημιουργούσε προβλήματα στον ανώτατο διοικητή της Αιγύπτου τον Ορέστη. Σε μία περίπτωση λίγο έλειψε να τον σκοτώσουν οι υποκινούμενοι από τον Κύριλλο μοναχοί της Νιτρίας. Μάλιστα επειδή ο δράστης της απόπειρας δολοφονίας ονόματι Αμμώνιος συνελήφθη και καταδικάστηκε σε θάνατο, ο Κύριλλος τον ανακήρυξε μάρτυρα.

Η προπαγάνδα του Κύριλλου παρουσίαζε την Υπατία στις μάζες ως μάγισσα που ασκούσε μαύρη μαγεία γιατί τα μαθηματικά ταυτιζόταν στον χριστιανικό κόσμο με την μαγεία.

Το μαρτυρικό τέλος της θρυλικής γυναίκας ήλθε το 415. Η Υπατία πρέπει να ήταν τότε 45 ετών.

Η επιθυμία του Κύριλλου να εξαλείψει την αιτία της ρήξης ανάμεσα σε αυτόν και τον Ορέστη οδήγησε στην δημιουργία μιας ομάδας που σκόπευε την θανάτωσή της.

Η ομάδα αυτή ήταν οι λεγόμενοι Παραβολάνοι. Ήταν μια Χριστιανική οργάνωση τραυματιοφορέων με τον μανδύα της φιλανθρωπίας. Οι πηγές αναφέρουν ότι ενεργούσαν σαν ένα είδος στρατιωτικού σώματος του πατριάρχη της Αλεξανδρείας που ανελάμβανε δράση εναντίων των αντιπάλων του.

Επικεφαλής αυτών ήταν ένας ονομαζόμενος Πέτρος ο Αναγνώστης, κληρικός κατωτέρου βαθμού.

Τον Μάϊο του 415, όχλος που οδηγούσε ο Πέτρος ο Αναγνώστης συνέλαβαν την Υπατία την ώρα που δίδασκε, την έσυραν στην εκκλησία Καισάριον όπου έσκισαν τα φορέματά της και την δολοφόνησαν με φρικτό τρόπο.

Με θραύσματα αγγείων απέσπασαν τις σάρκες της (οστράκοις ανείλον) όπως γράφουν οι συγγραφείς που έγραψαν την ιστορία της. Και μετά τον επώδυνο θάνατό της έσυραν το νεκρό κορμί της και το έκαψαν σε μια τοποθεσία με το όνομα Κίναρον.

Κατά τον Ησύχιο έκαναν κομμάτια το σώμα της και το διασκόρπισαν στην πόλη.

Η φρικτή περιγραφή του θανάτου της διασώθηκε από τον Ιωάννη Νικίου, τον Σωκράτη τον Σχολαστικό, τον Ιωάννη Μαλλάλα, τον Ησύχιο και λίγους τολμηρούς λογογράφους.

Ο Δαμάσκιος αναφέρει ότι είναι πεπεισμένος ότι ο Κύριλλος σχεδίασε την δολοφονία της Υπατίας και την πραγματοποίησε με την βοήθεια των ανθρώπων του.

Στην Ωγυγία του Αθ. Σταγειρείτη διαβάζουμε: «Αλλ η βιβλιοθήκη διεσκορπίσθη επι Θεοφίλου, η δε Υπατία εφονεύθη υπό Κυρίλλου ελλεεινώς».

Για τον Σωκράτη τον σχολαστικό, ο φθόνος για την επιτυχία και το γόητρο της Υπατίας στους κύκλους της άρχουσας τάξης ήταν ο αποφασιστικός παράγων της δολοφονίας της.

Μετά από αυτήν την εγκληματική ενέργεια ο Ορέστης λέγεται ότι αήδιασε και υπέβαλε την παραίτησή του και δεν ξανακούστηκε τίποτα γι’ αυτόν.

Ο Κύριλλος στερέωσε την θέση του στην Αλεξάνδρεια, και το έγκλημα αποσιωπήθηκε επιμελώς από τις εξουσίες για να καλυφθεί η ντροπή και η ευθύνη του θρησκευτικού φανατισμού.

 

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Αυτός είναι με λίγα λόγια ο βίος της μεγαλομάρτυρος της επιστήμης Υπατίας, που το μεγάλο έγκλημά της ήταν ότι γεννήθηκε γυναίκα με ικανότητες και αρετές που υπερέβαλαν την εποχή της και προξενούσε την ζήλια και τον φθόνο στον περίγυρό της.

Και ο μεσαίωνας αγκάλιασε την οικουμένη με το σκοτάδι και την στειρότητά του.

Η εκκλησία ,τον Κύριλλο για τα έργα του, τον τίμησε και τον ονόμασε άγιο.
Γιορτάζει μάλιστα δύο φορές την μνήμη του, στις 18 Ιανουάριου και στις 9 Ιουνίου. 

Ο δολοφόνος της τιμήθηκε με τον τίτλο του όσιου, είναι ο όσιος Πέτρος ο Αναγνώστης.

Και έτσι επιβεβαιώθηκε η ρήση του φιλόσοφου Ηράκλειτου
«Για τους νικητές και τους θεούς όλα είναι καλά και δίκαια»,

 

Και η ρήση του Επικούρειου ποιητή Τίτου Αουκρίτιου Κάρου:

Tantum religio potuit suadere malorum: 

Σε τέτοιες φριχτές πράξεις σπρώχνει η θρησκεία.

 Ο Ελληνικός πολιτισμός αντιμετώπισε την βιαιότητα και την εχθρότητα της νέας θρησκείας μαρτύρησε , αλλά δεν έπαψε να υφίσταται, και η σημερινή δική σας συμμετοχή στην εκδήλωση αυτή αυτό αποδεικνύει και ο χρόνος στο μέλλον ελπίζουμε ότι θα δικαιώσει ξανά το δυνάμωμά του.

Και η Υπατία μετά από χίλια πεντακόσια χρόνια σήμερα δικαιώνεται αποκαθίσταται η ιστορική αλήθεια και αποτελεί ένα κομμάτι από την καρδιά μας και αξίζει να την χειροκροτήσουμε για να στείλουμε το μήνυμα ότι είναι και πάλι μαζί μας.

 Η Υπατία ήρθε ξανά για να μείνει.

Σας ευχαριστώ που σήμερα στην γιορτή της παιδείας και των γραμμάτων συμμετέχετε στην εκδήλωσή μας και δικαιώνετε την μνήμη αυτής της θρυλικής γυναίκας ως σύμβολο παιδείας και μάρτυρα της επιστήμης.

 

  30-1-2011

 

ΟΛΥΜΠΟΣ

 

ΟΛΥΜΠΟΣ          

ΤΟ ΛΑΚΩΝΙΖΕΙΝ ΕΣΤΙ ΦΙΛΟΣΟΦΕΙΝ

Πολύ λίγα μόνο, για την καλλιέργεια του τρόπου σκέψεως των Ελλήνων.

-Αν η χώρα μας δεν λέγονταν Ελλάς, θα τη λέγανε Ολυμπία- Άκουε...Ω! φίλε-η, με τη σκέψη λεύτερη. Ο ελληνικός πολιτισμός ξεκινάει από τα βάθη των χιλιετιών, από τον καιρό που δώσανε οι ολύμπιοι πρόγονοί μας στο ιερό βουνό το όνομα Όλυμπος. Την σκυτάλη του πολιτισμού μας, την είχε το μοναδικό τότε μαντείο της Δωδώνης του Ολύμπου. Το υπηρετούσαν άνθρωποι με θεία γνώση, ανεπανάληπτη για να την
κατανοήσουμε σήμερα. Βρισκόταν στους πρόποδες του όρους Αίμων ή Τίταρον απέναντι από τον Όλυμπο, στο μπαλκόνι του, εκεί που είναι σήμερα το χωριό Σαραντάπορο, στην άκρη της χώρας Ελλοπίας. Η Δωδώνη του Ολύμπου, ως μαντείο και κτισμένη πόλη, υπήρξε μουσείο λόγων με καταγραμμένη γνώση από τους ιερείς.

Με την σημερινή έρευνα που υπάρχει από λίγους συγγραφείς με ελληνική συνείδηση,
αναφέρεται ότι ξεπερνάει η ιστορία του τα τριάντα χιλιάδες χρόνια. Ο κατακλυσμός του
Ωγύγου και του Δευκαλίωνα, είναι γνωστοί διότι κάποιοι στο ιερατείο κρατούσαν και
διέδιδαν τη γνώση. Η ελληνική εθνική θρησκεία με τη γνώση περί θείου, περί θεών,
δραστηριότητες, Δημοκρατία, Ισότητα, Φύση κ.λ,π. είναι η μεγαλύτερη ιερή σοφία που
γνώρισε α πλανήτης Η γνώση που μας παρέδωσαν οι ιερείς της Δωδώνης είναι μάλλον και τα έπη Ιλιάδα, Οδύσσεια, της Αργοναυτικής εκστρατείας, ως και της Μυθιστορίας. Δεν  θα μπορούσε ένα άτομο της εποχής εκείνης, να έχει εμπειρία από έναν τόσο μεγάλο γεωγραφικό χώρο ως και τις όλες ονομασίες πόλεων, βουνών, ποταμών, βασιλείων και ονομάτων.

Απεσταλμένοι του Ιερατείου συγκέντρωναν τη γνώση, την παρέδιδαν στους ιερείς της
Δωδώνης που την αξιοποιούσαν. Δεν ήταν κάποιος τυχαίος ο μάντης Μόψος που πήρε
μέρος στην Αργοναυτική εκστρατεία, ούτε και ο πηδαλιούχος της Αργούς Άζωρος, ούτε και τυχαία η δέηση του Αχιλλέα «Ζεύ, Άνα, Δωδωναίε» κ.λ.π. Ο Όμηρος λοιπόν δεν είναι δυνατόν να έγραψε. Ο Όμηρος αντέγραψε φοβερή γνώση που την βρήκε από ιερείς που υπηρετούσαν τον θείο λόγο και τον τότε ολύμπιο πολιτισμό.

Για να βοηθήσω τον τρόπο σκέψης σας, αξίζει να αναφερθώ σ’ έναν Ιουδαιοχριστιανό
Εθνοπροδότη, που στα πρώτα χρόνια του Ιουδαιοχριστιανισμού δήλωσε: « Μη νομίζετε ότι δεν ελέγξαμε αυτά που σας έχουμε αφήσει». Ναι, φίλοι μου. Για να στηθεί αυτό το μεγάλο ψέμα- παραμύθι μαύρης εξουσίας στην ανθρωπότητα, έπρεπε να σβήσει ο Ελληνισμός. Τον μισούσαν, ζήλευαν και φθονούσαν όλοι. Βόρειοι, νότιοι, ανατολικοί, δυτικοί. Δεν μπορούσαν να υιοθετήσουν την άγνοια της βαρβαρότητάς τους. Εξόντωσαν εκατομμύρια Ελλήνων, μέσα από τους νόμους της νέας ρώμης. Κατάργησαν τη γλώσσα του ιερατείου μας, την αρχαία ελληνική, ολύμπια θα έλεγα. Έκαψαν και εξαφάνισαν βιβλία, εκδίωξαν τούς Έλληνες απ’ τις παραγωγικές τους περιοχές. Επί δυο περίπου χιλιάδες χρόνια, χωρίς σχολεία τον κατάντησαν αμόρφωτο, απολίτιστο και απαίδευτο ποίμνιο, μέχρι να τον μαντρώσουν στα ιουδαϊκά θέατρά τους. Σήμερα το έργο τους συνεχίζεται. Πνευματικός βιασμός, και δουλοπρέπεια. Αρκεί αυτοί να εξουσιάζουν. Δεν τους νοιάζει καν η ελληνική συνείδηση, διότι αν την αποκτήσουμε, χάνουν το ποίμνιό τους. Γέμισε η Ελλάδα ψευτοεθνικιστές που δεν γνωρίζουν ιστορία. Ούτε τι ήταν και τι είναι Ελληνισμός, ούτε βέβαια πως προέκυψε ο Ιουδαιοχριστιανισμός με τον προπάτορά τους. Τους αρκεί το Ελλάς, Ελλήνων, Χριστιανών.
Είναι καλυμμένοι με τον φερετζέ της άγνοιας, της αμορφωσιάς, δουλοπρεπείς, υποταγμένοι και μάλλον υποκριτές πίσω από τη μεγάλη δύναμη των Ιουδαιορασοφόρων με τα συμφέροντά τους. Θα πρέπει όμως να γνωρίζουν, ότι , όταν το σύνθημα θα κυριαρχήσει μόνο με το «Ελλάς, Ελλήνων», οι απόγονοί μας ιστορικοί των Ελλήνων Εθνικών, θα τους αποκαλούν εθνοπροδότες.

Μάννα δεν είναι ο Όλυμπος το πρώτο αλφαβητάρι;

Κι όμως φασιστική κυβέρνηση της χούντας, έκανε στρατόπεδο στις κορυφές του Ολύμπου.
Κι όμως υπουργός λεγάμενης δήθεν Δημοκρατίας αποχαρακτήρισε περιοχή και έγινε
δρόμος, χαράσσοντας και ξεκοιλιάζοντας τον Όλυμπο. Κι όμως πρώην νομάρχες και
κοινοτάρχες κάνανε το ίδιο, γύρω από τον Όλυμπο και ειδικά στην περιοχή της Περραιβίας.
Κι όμως υπάρχουν χάρτες, που κορυφές του Ολύμπου τις ονομάζουν με ονόματα δήθεν
αγίων. Κι όμως οι Ιουδαιορασοφόροι διεκδικούν ως τσιφλίκι τους χιλιάδες στρέμματα στον Όλυμπο, έχοντας το πάνω χέρι στην υποταγμένη πολιτική εξουσία, δείχνοντας τη δύναμή τους με τον έλεγχο της ακαλλιέργητης μάζας του ποιμνίου. Κι όμως ακαλλιέργητοι, δουλοπροσκυνημένοι, Ιουδαιοχριστιανοί πολλές φορές πτυχιούχοι, γραμματιζούμενοι,  μη εξαιρουμένων των πολιτικών, αμόρφωτοι σε θέματα ιστορίας του Ολύμπου, φωνασκούν ως ιθύνοντες για να τους δίνει η μάζα σημασία, για την αξιοποίηση του Ολύμπου.

Αξιοποιήστε πρώτα, υποκριτές, των εγκέφαλό σας και αφήστε τον Όλυμπο ήσυχο. Κατά την Ιλιάδα η γη και ο Όλυμπος ανήκουν σε όλους. Η διαφορά μας είναι ότι τότε δεν υπήρχαν ούτε Χριστιανοί, ούτε Μωαμεθανοί, ούτε Ιουδαίοι. Όψιμοι της ιστορίας, σεβαστείτε το. Ο Όλυμπος σήμερα ανήκει μόνο στην συνείδηση των Ελλήνων. Αφού όλοι οι κάτοικοι του πλανήτη σέβονται τον Όλυμπο, είναι καιρός να σεβαστούν και την συνείδησή μας. Κι όμως υπάρχουμε. Στο όνομα του Ολύμπου, αν ντε και καλά ο σημερινός δουλικός Ελληνισμός πρέπει να κάνει κάτι, ξεκινάμε όλοι μαζί:

Πρώτον: Να διδαχθεί στα σχολεία η ιστορία της Δωδώνης του Ολύμπου.

Δεύτερον: Να ονομαστεί Δήμος Περραιβίας ο Δήμος Ελασσόνας.

Τρίτον: Άμεση, πλήρης έρευνα και ανασκαφές σε όλο το λεκανοπέδιο της Ελλοπίας. Στις πόλεις Πύθιο, Δολίχη, Άζωρο, Δωδώνη , Κύφος.

Τέταρτον: Κατασκευή με μάρμαρα όλων των μνημείων που θα βρεθούν και ειδικότερα όλων των ναών και βωμών που υπάρχουν κατεστραμμένοι σε Πύθιο, Δολίχη, Άζωρο, Δωδώνη. Με την οικονομική συνεισφορά των Ευρωπαίων και του Πάπα, καθώς εντεταλμένοι πρώην πρόγονοί τους ρασοφόροι και μη τα κατέστρεψαν.

Πέμπτον: Η κυκλική απόσταση των πέντε πόλεων, στο λεκανοπέδιο της Ελλοπίας είναι
περίπου 40 με 45 χιλιόμετρα. Να κατασκευαστεί σιδηρόδρομος για τις ανάγκες των
επισκεπτών.

Έκτο: Κατασκευή μουσείου λόγων με διδαχή της αρχαίας ολύμπιας γλώσσας, στην περιοχή της Δωδώνης.

Έβδομο: Να απέχουν από το γράψιμο της ιστορίας και μυθιστορίας του Ολύμπου και της Δωδώνης Χριστιανοί ιστοριογράφοι, διότι απλά αυτοί και κανένας τους, δεν μπορούν να συλλάβουν και να κατανοήσουν την ιερότητα και το δέος της λέξεως Όλυμπος και Δωδώνη, ούτε τι μας παρέδωσαν οι πρόγονοί μας, γι’ αυτό είναι χρόνια θαμμένη η ιστορία μας από τους προσκυνημένους στις γραβάτες και τα ράσα ιστορικούς.

Όγδοο: Να κλείσουν όλες οι χριστιανικές βάρβαρες πληγές στον Όλυμπο.

Ένατο: Όλη σχεδόν η βιβλιογραφία και τα λεξικά στην Ελλάδα, αναφέροντας τα ονόματα Δωδώνη, Σελλοί, Ελλοπία, Τόμαρος κ.α. αναφέρονται ότι υπάρχουν στην Ήπειρο. Πτυχιούχοι γραβατωμένοι καλοθελητές του Ιουδαιοχριστιανισμού, Έλληνες και ξένοι προσπάθησαν και προσπαθούν να σκεπάσουν με μαύρη μπογιά κονδυλοφόρων την ιστορία του Ολύμπου. Πονάει βλέπετε η μαύρη εξουσία. Ελπίζω μια μέρα να διορθωθούν τα λάθη καθώς το φως του Ολύμπου δεν έσβησε ποτέ. Μαζί του θα υπάρχουμε για πάντα.

Δέκατο: Από την άκρη του λεκανοπεδίου της Ελλοπίας απέναντι από τον Όλυμπο, ξεκινούν οι πρόποδες του όρους Τόμαρος. Οροσειρά των Καμβουνίων με αιωνόβιες βελανιδιές, αυτοφυή νέα δένδρα, φτέρη, πηγές, ζωϊκό πάρκο με υψόμετρο 1450 μέτρα περίπου. Είναι το ιερό κάποτε όρος της Δωδώνης το Τόμαρος που πάρθηκε ξύλο βελανιδιάς εύλαλο και τοποθετήθηκε στην πλώρη της Αργούς. Είναι ένα από τα ομορφότερα βουνά της Ελλάδος για περίπατο με αγνάντι τον Όλυμπο, τις πόλεις της Ελλοπίας και όχι μόνο. Είναι το μπαλκόνι του Ολύμπου. Προτείνω να γίνει πρότυπο εθνικό πάρκο με ζωικό βασίλειο φιλικό προς τον άνθρωπο και επισκέψιμο.

Ενδέκατο: Κλείστε όλες τις Ιουδαιοθεολογικές σχολές στην Ελλάδα. Οι Έλληνες έχουν
ταυτότητα με την γνώση της κοσμοθέασης που απορρέει από την ιστορία και ιερό μύθο του Ολύμπου. Αυτοί που απόκτησαν ταυτότητα με τα ιουδαϊκά δόγματα κατέστρεψαν και
καταστρέφουν τον Ελληνισμό.

Δωδέκατο: Για την ανάγκη ανάπτυξης της περιοχής, κατασκευή πρότυπου φράγματος για ύδρευση και άρδευση, στο ρέμα που χωρίζει το όρος Τόμαρος, απ’ το όρος Τίταρον στο Σαραντάπορο.

Δέκατο τρίτο: Επιβολή αρχιτεκτονικής κτιρίων σ’ όλη τη περιοχή γύρω απ’ τον Όλυμπο.
Ποτέ δεν είναι αργά.

Δέκατο τέταρτο: Λίγα λόγια για την Δημοκρατία. Πρέπει όμως να υιοθετήσουμε το φως της αλήθειας για να την κατανοήσουμε. Η Δημοκρατία ξεκινά απ’ την θρησκεία ή απ' την λατρεία. Δεν γίνεται να πιστεύεις σ’ ένα θρησκευτικό φασιστικό, δημιουργημένο δόγμα, και συγχρόνως στο πολίτευμα να επικαλείσαι Δημοκρατία. Γι’ αυτό και μόνο τον λόγο όλοι οι πολιτικοί της Ελλάδος, άσχετα απ’ την καλή πρόθεσή τους θα αποτυγχάνουν.

Η Δημοκρατία στους Έλληνες ξεκινά από τον Όλυμπο. Είθε να έρθει η ώρα να μην κάνει κουμάντο η αμόρφωτη χαλινωμένη μάζα τον ελληνισμό.

 

Είθε η γνώση να φέρει την ελληνική συνείδηση.

Δεν μπολιάζεται  το δένδρο του Ολύμπου ο καρπός του θα ξαναφέρει τον άνθρωπο στη φύση,

 

ΑΠΑΝΤΗΣΗ TOY DIDEROT ΣΤΟΝ ΒΟΛΤΑΙΡΟ

 

Βολταίρος

ΑΠΑΝΤΗΣΗ TOY DIDEROT ΣΤΟΝ ΒΟΛΤΑΙΡΟ

 

 Κύριε,

Η στιγμή που έλαβα την επιστολή σας ήταν μία από τις ομορφότερες της ζωής μου.

Σας είμαι απείρως υπόχρεος για το δώρο με το οποίο συνοδευό­ταν.

Δε θα μπορούσατε να στείλετε το έργο σας σε κάποιον που να είναι μεγα­λύτερος θαυμαστής σας από μένα. Φυλάσσουμε σαν κάτι πολύτιμο τα σημά­δια της ευμένειας των μεγάλων εγώ, που δεν έχω γνωρίσει ποτέ πραγματικά διάκριση μεταξύ των ανθρώπων, εκτός από εκείνη που επιβάλλουν οι προσω­πικές αρετές, τοποθετώ αυτή την έκφραση της εκτίμησής σας τόσο πιο πάνω από τα δείγματα εύνοιας των ισχυρών, όσο οι ισχυροί είναι πιο κάτω από σας.

Τώρα, ας σκεφτεί ο λαός ό,τι θέλει για την Επιστολή μου για τους τυφλούς εσείς δεν την απορρίψατε· οι φίλοι μου θα τη βρουν καλή, αυτό μου αρκεί.

 

Δεν ενστερνίζομαι τα πιστεύω του Saunderson περισσότερο απ’ ό,τι εσείς αλλά αυτό θα μπορούσε κάλλιστα να συμβαίνει επειδή βλέπω. Αυτές οι σχέ­σεις, που σε μας προκαλούν τόσο ζωηρή έκπληξη, δεν έχουν την ίδια λάμψη για έναν τυφλό. Εκείνος ζει σε ένα αιώνιο σκοτάδι και το σκοτάδι αυτό θα πρέπει να προσθέτει πολλή ισχύ στους μεταφυσικούς του συλλογισμούς. Είναι συνήθως κατά τη διάρκεια της νύχτας που πυκνώνει η ομίχλη, που μου κρύβει την ύπαρξη του θεού· η ανατολή του ήλιου όμως τη διαλύει πάντα.

Αλλά τα σκοτάδια διαρκούν συνεχώς για έναν τυφλό, και ο ήλιος δεν ανα­τέλλει παρά μόνο για όσους βλέπουν. Δεν πρέπει να φαντάζεστε ότι ο Saunderson πρέπει να αντιλαμβάνεται αυτό που εσείς θα είχατε αντιληφθεί στη θέση του, δεν μπορείτε να υποκαταστήσετε κανέναν δίχως να αλλάξετε ολοκληρωτικά το ερώτημα.

 

Να κάποιοι συλλογισμοί που δε θα είχα παραλείψει να αποδώσω στον Saunderson, χωρίς το φόβο που έχω για όσους τόσο καλά μου περιγράψατε.

Αν δεν είχαν υπάρξει ποτέ όντα, θα τον είχα βάλει να πει, δε θα είχαν υπάρ­ξει ποτέ διότι, για να δώσει κανείς στον εαυτό του ύπαρξη, πρέπει να ενερ­γήσει, και για να ενεργήσει, πρέπει να είναι. Αν δεν είχαν υπάρξει ποτέ παρά μόνο υλικά όντα, δε θα είχαν υπάρξει ποτέ πνευματικά^- διότι τα πνευματικά όντα ή θα είχαν δώσει τα ίδια στον εαυτό τους την ύπαρξη, ή θα την είχαν δεχτεί από τα υλικά όντα^- αν είχαν δώσει τα ίδια στον εαυτό τους την ύπαρξη, θα είχαν ενεργήσει προτού ακόμη αρχίσουν να υπάρχουν^- αν την είχαν δεχτεί από τα υλικά όντα, θα ήταν τρόποι ή τουλάχιστον αποτελέσματα της ύλης, πράγμα που δεν είναι καθόλου αυτό που εσείς έχετε κατά νου.

 

«Αλλά, αν δεν είχαν υπάρξει ποτέ παρά πνευματικά όντα, θα δείτε ότι δε θα είχαν υπάρξει ποτέ και υλικά όντα. Η σωστή φιλοσοφία δε μου επιτρέπει να υποθέσω στα πράγματα παρά αυτό μόνο που αντιλαμβάνομαι με τρόπο ξεκά­θαρο^- αλλά δεν μπορώ να αντιληφθώ στο πνεύμα ιδιότητες άλλες από εκείνες της βούλησης και της σκέψης. Και, όσο δεν μπορώ να συλλάβω ότι το μη ον και τα υλικά όντα θα μπορούσαν να ενεργήσουν πάνω στα πνευματικά όντα, άλλο τόσο δεν μπορώ να συλλάβω ότι η σκέψη και η βούληση θα μπορούσαν να ενεργήσουν πάνω στα υλικά όντα ή πάνω στο μη ον. Να υποστηρίζουμε ότι δεν μπορεί να υπάρξει δράση του μη όντος και των υλικών όντων πάνω στα αμιγώς πνευματικά όντα, επειδή δεν έχουμε καμία αντίληψη της δυνατότητας μιας τέτοιας δράσης, σημαίνει ότι αποδεχόμαστε ότι δεν μπορεί να υπάρξει και δράση των αμιγώς πνευματικών όντων πάνω στα σωματικά διότι η δυνα­τότητα αυτής της δράσης δεν μπορεί να γίνει περισσότερο αντιληπτή.

 

«Έπεται, λοιπόν, από αυτή την ομολογία και από το συλλογισμό μου, θα συνέχιζε ο Saunderson, ότι το σωματικό ον δεν είναι λιγότερο ανεξάρτητο από το πνευματικό ον, απ’ ό,τι το πνευματικό ον από το σωματικό ότι συνθέ­τουν μαζί το σύμπαν, και ότι το σύμπαν είναι θεός. Πόση ισχύ δε θα προσέδιδε σ’ αυτό το συλλογισμό η γνώμη που μοιράζεστε με τον Locke, ότι η σκέψη θα μπορούσε κάλλιστα να είναι μια τροποποίηση της ύλης.»

 

«Αλλά, θα του αποκρινόσασταν, και τι γίνεται μ’ αυτές τις άπειρες σχέσεις που ανακαλύπτω στα πράγματα, τι γίνεται μ’ αυτή τη θαυμαστή τάξη που γίνε­ται έκδηλη από κάθε πλευρά; Για όλα αυτά τι θα μπορούσα να σκεφτώ; —Ότι πρόκειται για μεταφυσικά όντα, που δεν υπάρχουν παρά μόνο μέσα στο μυαλό σας, θα σας απαντούσε. Γεμίζουμε ένα τεράστιο πεδίο με πλίνθους και κεράμους ατάκτως ερριμμένους, αλλά μέσα εκεί το σκουλήκι και τα μυρμήγκια βρίσκουν κατοικίες αρκούντως βολικές. Τι θα λέγατε γι’ αυτά τα έντομα, αν παίρνοντας ως πραγματικές τις σχέσεις των τόπων κατοικίας τους, εκστασιά­ζονταν με την ομορφιά αυτής της υπόγειας αρχιτεκτονικής, και με την ανώτε­ρη νόηση του κηπουρού που διευθέτησε τα πράγματα για χάρη τους;»

 

Α! Κύριε, πόσο εύκολο είναι για έναν τυφλό να χαθεί μέσα σε ένα λαβύ­ρινθο παρόμοιων συλλογισμών και να πεθάνει άθεος, πράγμα που ωστόσο δε συνέβη καθόλου στον Saunderson. Επικαλείται τη θεία αντίληψη του θεού του Clarke, του Leibniz, και του Νεύτωνα, όπως οι Ισραηλίτες επικαλούνται το θεό του Αβραάμ, του Ισαάκ και του Ιακώβ, διότι βρίσκεται λίγο-πολύ σε παρόμοια θέση. Του αφήνω αυτό που μένει στους πιο αμετάπειστους σκεπτι­κιστές: την ελπίδα πάντα ότι μπορεί να κάνουν λάθος. Αλλά είτε αυτό είναι έτσι είτε όχι, δε συμφωνώ καθόλου μαζί τους. Πιστεύω στο Θεό, μολονότι ζω πολύ καλά μαζί με τους άθεους. Έχω καταλάβει ότι τα θέλγητρα της τάξης τους αιχμαλώτιζαν, μολονότι οι ίδιοι είχαν αρκετή  ότι ενθουσιάζονταν με το ωραίο και το καλό, και ότι δεν μπορούσαν, όταν είχαν γούστο, ούτε να ανε­χτούν ένα κακό βιβλίο, ούτε να ακούσουν με υπομονή ένα κακό κονσέρτο, ούτε να υποφέρουν στο γραφείο τους έναν κακό πίνακα, ούτε να κάνουν μια κακή πράξη.

 

Να όλα όσα μου χρειάζονται. Λένε ότι όλα είναι αναγκαιότητα. Σύμφωνα μ' αυτούς, ένας άνθρωπος που τους προσβάλλει, δεν τους προσβάλλει με καθόλου πιο ελεύθερο τρόπο από τον τρόπο με τον οποίο τους τραυματίζει ένα κεραμίδι που ξεκολλάει και τους πέφτει στο κεφάλι.

 Όμως καθόλου δε συγχέουν αυτές τις αιτίες, και ποτέ δεν οργίζονται με το κεραμίδι, άλλο ένα ατόπημα που με καθησυχάζει. Είναι, λοιπόν, πολύ σημαντικό να μην μπερ­δεύουμε το κώνειο με το μαϊντανό, αλλά καθόλου, αν θα πιστέψουμε ή όχι στο θεό: «Ο κόσμος, θα έλεγε ο Montaigne, είναι μία μπάλα που την άφησε στους φιλοσόφους για να παίζουν χωρίς να διακυβεύουν τίποτε»· και θα έλεγα σχεδόν το ίδιο για τον ίδιο το θεό.

 

Θα ερχόμουν, κύριε, με όλη τη σπουδή, που μπορεί κανείς να φανταστεί, να συζητήσω, ή μάλλον να διαφωτιστώ μαζί σας πάνω σ’ αυτές τις πολύ υψη­λές και πολύ άχρηστες αλήθειες- αλλά είμαι αλυσοδεμένος στην απομόνωσή μου από οικογενειακές θλίψεις που δε μου αφήνουν σχεδόν καμία ελευθερία πνεύματος- από πάμπολλες ασχολίες που θα μπορούσαν να πλουτίσουν κάθε άλλον εκτός από μένα, και που φέρνουν αναστάτωση στις υποθέσεις μου, και εξαντλούν τον χρόνο μου, και από ένα βίαιο πάθος που ορίζει σχεδόν ολο­κληρωτικά το είναι μου. Αχ φιλοσοφία, φιλοσοφία: σε τι λοιπόν είσαι καλή, αν ούτε τους παροξυσμούς του πόνου και των θλίψεων μπορείς να αμβλύνεις, ούτε το κεντρί των παθών;

 

Αν ποτέ αισθανθώ την ψυχή μου λίγο πιο ελεύθερη, και το πνεύμα μου λίγο περισσότερο σε κατάσταση να υποστηρίξει την καλή γνώμη που μου φαίνεται πως έχετε σχηματίσει για μένα, θα εμφανιστώ ξαφνικά, θα μπορέσω να δω με τα μάτια μου αυτό τον απίστευτο άνθρωπο, του οποίου τα γραπτά κάθε φορά με γοητεύουν, στον οποίο χρωστώ το λίγο φιλοσοφικό ύφος και πνεύμα που έχω, που διαθέτει σε βαθμό εκπληκτικό όλα τα χαρίσματα μαζί, στον οποίο όλα τα είδη της λογοτεχνίας είναι οικεία, και που στο καθένα από αυτά έχει διαπρέψει σα να ήταν αυτό το μοναδικό αντικείμενο της μελέτης του. Προς το παρόν, είμαι στην κατάσταση ενός ατόμου περιορισμένου στη δύναμη της αδράνειάς του, και που μια τεράστια σφαίρα, που ωθείται από μια δική της θαυμαστή ταχύτητα, προσκαλεί σε σύγκρουση.

 

Συγχωρήστε με, κύριε, αν την αποφεύγω προσωρινά, και επιτρέψτε μου να σας παρουσιάσω ένα έργο που δεν είναι πάρα πολύ καλό, αλλά που και πάλι αξίζει περισσότερο από μένα. Είναι τα Υπομνήματά μου πάνω σε διάφορα θέματα μαθηματικών. Δε σας τα έστειλα εγκαίρως, γιατί είχα μάθει ότι ήσα­σταν στην αυλή της Luneville, ή στον πύργο του Cirey. Στέλνω μαζί ένα αντί­γραφο στον δικό σας πύργο, για τη μαρκησία du Chatelet. Θα βρει, στο τελευταίο από αυτά τα υπομνήματα, την απόδειξη πως οι επιβραδύνσεις, που η αντίσταση του αέρα επιφέρει στην κίνηση του εκκρεμούς, είναι όπως τα τετράγωνα των διαγραφομένων τόξων, και όχι όπως τα τόξα, έτσι όπως ο Νεύτων, φαίνεται να έχει υποθέσει. Ίσως, όμως, οι διαφορές εδώ να είναι τόσο αμελητέες, που μπορούμε να πάρουμε χωρίς κίνδυνο λάθους είτε τα τόξα είτε τετράγωνα των τόξων για την έκφραση της επιβράδυνσης. Αυτό άλλωστε η κυρία μαρκησία du Chatelet το γνωρίζει ασφαλώς καλύτερα από εμένα.

Θα τολμούσα να σας παρακαλέσω, κύριε, να της μεταβιβάσετε τον πολύ ταπεινό μου σεβασμό και τις δικαιολογίες μου— είναι οι ίδιες που σας έλεγα πριν λίγο. Με όλη την τιμή του σεβασμού και της αφοσίωσης που ένας μικρός μαθητής οφείλει στο δάσκαλό του.

Κύριε,

Παρίσι 11 Ιουνίου 1749.

Ο πολύ ταπεινός και πολύ

υπάκουος υπηρέτης σας Diderot