ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΗΣ 25ης ΜΑΡΤΙΟΥ 1821

 

25η ΜΑΡΤΙΟΥ 1821

 

    Ένας από τους μεγαλύτερους σταθμούς της ιστορίας του Ελ­ληνικού Έθνους, ίσως ο μεγαλύτε­ρος στην μα­κραίωνη ιστορία του, υπήρξε αναμφισβήτητα η επα­νάσταση του 1821, γιατί είχε σαν αποτέλεσμα να επανέλθει στο προσκήνιο της ιστο­ρίας, μετά 1700 χρό­νια σκλαβιάς σε διαφορετικούς κατακτητές, το Ελλη­νικό Έθνος.

Με την επανά­σταση του 1821 το Ελληνικό έθνος έδειξε σ' όλους  τους λαούς της γης, το δρόμο που κερδίζεται η ελευ­θερία και από τον πιο ισχυρό δυνάστη.

Έδειξε επίσης ότι αποτελεί ένα έθνος ισχυρό, ένα έθνος ακμαίο που κανένας δυνάστης δεν κα­τόρθωσε να  αφομοιώσει και εξαφανίσει.

Το 1453, με την πτώση της Ανατολικής Ρωμαϊκής Αυτο­κρατορίας (Βυζαντινής), το Ελληνικό έθνος, έθνος με φωτεινό πα­ρελθόν, πίπτει στην εσχάτη αθλιότητα με την υποδούλωση του από τον πιο βάρβαρο ασιατικό λαό. Με την υποδούλωση του ο Ελληνικός λαός δια­τρέχει περίοδο ταπεινώ­σεων. Οι πρόκριτοι του, οι ηγεμόνες του πνεύματος, οι μύστες της σοφίας και οι τεχνίτες του λόγου πλανώνται μακράν των εστιών τους και συντε­λούν στην εμφάνιση της Ανα­γέννησης στην Δύση.

Ο υποδουλωθείς όμως λαός,  στερημένος των πνευ­ματικών του ηγητόρων περιπίπτει στην αμά­θεια, καθίσταται δέ­σμιος στο βράχο της δουλείας, ως άλλος Προμηθεύς και ο πόνος σπαράζει τα σπλάχνα του. Ο πόνος όμως αυτός κα­θίσταται πηγή δυνάμεως η οποία βγάζει από τα σπλάχνα του νέους ηγέτες που αφυπνί­ζουν, τον σε λήθαργο βρισκόμενο λαό. Το άσμα του Ρήγα Φε­ραίου "καλύ­τερα μίας ώρας ελεύ­θερη ζωή παρά σαράντα χρό­νια σκλαβιά και φυ­λακή"  Επικούρειας δοξασίας, αποτελεί τον στεναγμό της εθνικής ψυ­χής και γίνεται οδηγός του.

Η Μάνη και το Σούλι αποτελούν νησί­δες λευ­τε­ριάς μέσα στο σκοτάδι που άπλωσε ο αδίστακτος κα­τακτητής και μεμονωμένες προσπά­θειες αποτινά­ξεως του ζυγού γίνονται σε διάφορες πε­ριοχές της χώρας. Οι μεμονωμένες όμως προσπάθειες των Ελ­λήνων πα­τριωτών, ασυντόνιστες στις διάφο­ρες πε­ριοχές της χώρας, δεν μπορούν να φέρουν αποτέλε­σμα γιατί ο οργανω­μένος και βάρβαρος  κατακτη­τής τις καταπνί­γει εύ­κολα ενώ παράλληλα τα φεου­δαρ­χικά καθε­στώτα στην Δύση δεν  ευνοούν και δεν ενισχύουν προ­σπάθειες απελευθερώσεως υπόδουλων λαών.

Από τα προαναφερθέντα, γίνεται φανερό ότι καμία προσπά­θεια αποτι­νά­ξεως του ζυγού της δου­λείας δεν θα πετύχαινε χω­ρίς ένα κεντρικό όρ­γανο που θα συ­ντόνιζε την δράση των υπόδουλων Ελλήνων  και που θα είχε το κύρος να μεσολαβήσει στην Δύση για να τύχει ο αγώνας των Ελλή­νων της συμπαρα­στάσεως και της βοηθείας των Ευρωπαϊ­κών λαών.

Έτσι στις αρ­χές του 19ου αιώνα  η πρωτοβουλία Ελλή­νων πατριωτών, που διέμε­ναν στο εξω­τερικό, οργα­νώνει μία μυστική εται­ρία, την Φιλική Εταιρία  η οποία αποτέ­λεσε το κε­ντρικό εκείνο όργανο που ήταν απαραίτητο για να εξεγείρει τους υπόδουλους Έλληνες, να συντονίσει την δράση τους και να μεσολαβήσει στην Δύση ώστε να επιτευ­χθεί η συ­μπαράσταση των ευρωπαϊκών λαών στον αγώνα του Ελληνικού έθνους κατά του  κατα­κτητή του.

    Η ιδέα της συστάσεως της Φιλικής Εταιρίας ανήκει στον τέ­κτονα Εμμα­νουήλ Ξάνθο από την Πά­τμο, που διέμενε στην Οδησσό της Ρωσίας και ασχολείτο με το εμπόριο. 

Ο Ξάνθος το 1814 συνέ­λαβε την  ιδέα να ιδρύσει μια μυστική εταιρία, η οποία θα αποτε­λούσε το  κεντρικό εκείνο όργανο που θα κατεύ­θυνε τον αγώνα των υπόδουλων Ελλήνων κατά του Ασιάτη κατακτητή. Ο λό­γος που θέλησε να ιδρύσει μυ­στική και όχι φανερή οργάνωση ήταν για να μπορέσει να επε­κτα­θεί η οργά­νωση αυτή και με­ταξύ των υπόδουλων Ελλήνων χωρίς κίν­δυνο. Την ιδέα του αυτή ο Ξάνθος την ανακοίνωσε στους επί­σης διαμένο­ντες στην Οδησσό εμπορευόμε­νους Νίκο Σκουφά  από την Άρτα και Θανάση Τσακάλωφ από τα Ιωάννινα. Οι τρεις αυτοί πρώτοι αρ­χηγοί, με το προβάδισμα του Σκουφά, διεύθυναν στην αρχή την Φιλική Εταιρία και αποτελούσαν την λεγόμενη "Ανωτάτη Αρχή" της  εται­ρίας. Αργότερα, με την επέ­κταση όμως της εταιρίας, οι αρχηγοί έγιναν πέντε, κατόπιν επτά και τέλος δέκα έξη.

Οι εισερχόμε­νοι σ' αυ­τήν την εται­ρία έδιναν όρκους τρομε­ρούς και υποσχόντουσαν  να μην αποκαλύψουν τίποτε από όσα είδαν και άκουσαν σχετικά με την εταιρία. Τα μέλη της Φιλικής Εταιρίας αναγνωριζό­ντουσαν με προσυμ­φωνη­μένα σημεία, αλληλογρα­φούσαν  με συν­θηματικές και κρυ­πτογραφικές λέ­ξεις και είχαν κατα­ταγεί σε ιεραρχικούς βαθμούς  μυη­μένων. Ο πρώτος βαθμός ήταν ο  βαθμός του Βλάμη, ο δεύτερος βαθμός ήταν ο βαθμός του Συ­στη­μένου και ο  τρί­τος βαθμός ήταν ο βαθμός του Ιε­ρέως. Εκτός όμως από τους τρεις αυτούς βαθμούς υπήρχαν και ανώτε­ροι βαθμοί. Οι βαθμοί αυ­τοί ήταν των Ποιμένων, των Αρχιποιμέ­νων, των Αφιερωμένων και των Αρ­χηγών των Αφιερωμένων. Τέλος υπήρχε και ο βαθμός των Μεγάλων Ιερέων των Ελευσίνιων που έφε­ραν μό­νον οι αποτε­λούντες την "Ανώτατη Αρχή". Σχετικά με την απονομή των βαθ­μών, οι αγράμματοι εμυούντο στον πρώτο βαθμό του Βλάμη, ενώ οι εγγράμματοι στον πρώτο, κατόπιν στον δεύτερο. Η μύηση στους επό­μενους βαθμούς μετά αρ­κετό χρονικό διάστημα και αφού στο  μεταξύ δοκι­μα­ζότανε η προς την εταιρία έφεση τους.

Το τρί­πτυχο "Ελευθερία, Ισό­της, Αδελφό­της" που αποτέλεσε την αθάνατη τριλογία της Γαλλι­κής Επανάστασης του 1789 αποτελεί και  το τρίπτυχο της Φιλικής Εταιρίας. Αποτέλεσμα της άρτιας οργάνωσης της Φιλι­κής Εται­ρίας ήταν να επεκταθεί ταχύτατα σε όλη την βαλκα­νική χερσόνησο. Όλοι όσοι διακρινό­ντουσαν στα γράμματα, τις τέχνες, το εμπόριο και την πολιτική, ακόμα και πολλοί ξένοι όπως ο εθνι­κός  ήρωας των Σέρβων  Καραγεώργεβιτς, υπήρ­ξαν μέλη  της Φι­λικής Εταιρίας.

Λέγεται ότι τα μέλη της Φιλικής Εται­ρίας έφθασαν τις 600.000 πράγμα που δείχνει την έκταση που έλαβε η Φιλική Εται­ρία την εποχή εκείνη.

Τέσ­σερα έτη μετά την ίδρυση της Φιλικής Εται­ρίας ο αρ­χη­γός της Σκουφάς πέθανε και ένα μέλος της Ανω­τά­της Αρχής, ο Γαλά­της  εκτελέσθηκε με εντολή των υπολοίπων μελών γιατί η διαγωγή του είχε θέ­σει σε κίνδυνο το μυ­στικό  της εταιρίας.

Το τελευταίο γεγο­νός δείχνει την αποφασιστικότητα των μελών της εταιρίας για να φέρουν σε πέρας το έργο τους. Τα μέλη της Φι­λικής Εταιρίας οργώνουν κυριολεκτικά τις περιο­χές  που κατοικούν Έλληνες και προετοιμάζουν ψυχολογικά τον Ελληνικό λαό για τον επερχό­μενο αγώνα, όπως ο Γρηγόριος Δικαίος, ο γνωστός Παπα­φλέσσας, ο οποίος εκμεταλλευόμενος την ιδιό­τητά του, Πατρι­αρχικού Έξαρχου που είχε, όργωσε κυριολεκτικά την Πελο­πόννησο.

    Τον Οκτώβριο του 1820 η Φιλική Εταιρία απο­φασίζει να εκμε­ταλλευτεί την επανάσταση του Αλί Πασά των Ιωαννίνων κατά του Σουλτάνου και να αρχίσει την ενεργό δράση γιατί μεγάλο μέ­ρος των  στρα­τευμάτων του Σουλτάνου ήταν απα­σχολημένα στα Ιω­άννινα. Έτσι ανέθεσαν την αρχη­γία του αγώνα στον πρί­γκιπα Αλέξανδρο Υψηλάντη κατόπιν προτά­σεως του Ξάνθου μετά την άρ­νηση του Κα­ποδίστρια να αναλάβει την αρχηγία. Το σχέδιο δρά­σεως της Φιλικής Εταιρίας προέ­βλεπε να αρ­χίσει η εξέγερση από τις Παραδουνάβιες Ηγεμονίες, να βοη­θη­θεί ο Αλί  Πασάς και να εκτελεσθούν δολιο­φθορές σε διάφο­ρες περιοχές της χώρας.

Η κατά­σταση στην  Ευ­ρώπη δεν ήταν ευ­νοϊκή την περίοδο αυτή για επανάσταση γιατί το 1819 καταπνίγη­καν στο αίμα  όλες οι φιλελεύθε­ρες εκδηλώσεις στην Σικελία, στην Νεά­πολή και στο Πεδεμόντο της Γερμα­νίας κατόπιν επεμβάσεως της Ιεράς Συμμαχίας της οποίας ψυχή ήταν ο υπουργός εξωτερι­κών της  Αυ­στρίας Μέ­τερνιχ.

Η κατάσταση στην Ελλάδα δεν ήταν επίσης ευνοϊκή γιατί τα διάφορα ένοπλα τμή­ματα δεν είχαν εκπαι­δευτεί στρατιωτικώς και την μόνη εμπειρία που διέθεταν ήταν οι διάφορες μι­κρο­συμπλοκές με τους Τούρκους. Η κατάσταση του Ελληνικού ναυτι­κού ήταν κάπως καλύτερη  γιατί διέθετε 600 πλοία  με 6000 πυ­ροβόλα και 18000 έμπειρους ναυτικούς σύμφωνα με στοιχεία του  Γάλλου προξένου στην Πάτρα.

    Ο Υψηλάντης μετά μικρή σχετικά προετοι­μα­σία ανέ­λαβε δράση και στις 22 Φεβρουαρίου του 1821 στο Ιάσιο της Μολδο­βλαχίας ύψωσε την ση­μαία της επα­ναστάσεως. Το κίνημα του Υψηλάντη δεν είχε ευ­νοϊκή εξέλιξη και τελικώς ο Ιερός του Λόχος κατα­στράφηκε στο Δραγατσάνι στις 7 Ιουλίου του  1821 ενώ ο ίδιος κατέφυγε στην Αυστρία όπου συνελήφθη και φυλακί­σθηκε από τις Αυστριακές  αρχές. Παράλληλα όμως εξερράγησαν κινήματα και σε άλλες περιοχές της χώρας όπως στην Πελοπόν­νησο, στην Στε­ρεά Ελλάδα, στην Θεσσαλία και στην Μακεδονία.

Μερικά από τα πρώτα  περι­στα­τικά της επαναστάσεως του 1821 είναι τα εξής:

Στις 13 Μαρτίου υψώνεται επίσημα η σημαία της επαναστά­σεως. Συγκε­κριμένα στην μονή της Αγίας Λαύρας που είχαν συναθροι­σθεί οι πρόκριτοι, ο επίσκοπός Παλαιών Πατρών Γερμανός, μέλος  της Φιλι­κής Εταιρίας, ύψωσε και ευλόγησε το λάβαρο σαν συμβο­λική σημαία της επαναστάσεως. Το γε­γο­νός αυτό θεωρήθηκε σαν απαρχή της επανα­στά­σεως και εορ­τάζεται συμβολικά την 25η  Μαρτίου, για Χριστιανικούς λόγους. Στις 21 Μαρτίου ο Παπαδιαμαντόπουλος μαζί με άλλους οπλαρχη­γούς εισέρχεται στην Πάτρα και πολιορκεί τους Οθω­μανούς στο φρούριο. Στις 22 Μαρτίου ο Πετρόμπεης, ο Κολοκοτρώνης και ο Παπα­φλέσ­σας με 2000 Μανιάτες  πολιόρκη­σαν την Καλα­μάτα η οποία παραδόθηκε την επομένη. Στις 13 Μαΐου ο Κολοκοτρώνης μαζί με άλλους οπλαρχη­γούς συ­ντρί­βει στο Βαλτέτσι τους Τουρ­καλβανούς των οποίων ηγείτο ο Μουστα­φά­μπεης. Αυτή ήταν και η πρώτη νίκη των Ελ­λήνων  ενα­ντίων οργα­νωμέ­νου στρατού και αναπτέρωσε το ηθικό τους. Στις 23 Σεπτεμβρίου κατόπιν πολιορκίας καταλαμ­βάνεται η Τρί­πολη. Η άλωση της Τριπόλεως εδραιώνει την επανάσταση στην Πελοπόννησο.

Από τα λίγα προαναφερθέντα περιστατικά φαίνεται αμέσως πόσο γρή­γορα φούντωσε η επανά­σταση που κατέληξε σε νίκη των Ελλήνων και απελευθέρωση της Ελλάδος, ενώ η Οθωμανική αυτο­κρατορία υπέστη φο­βερό πλήγμα και έπαψε έκτοτε να είναι με­γάλη δύ­ναμη. Γι' αυτό η Ελληνική επα­νάσταση του 1821 απο­τελεί κοσμοϊστορικό γεγονός, η ευτυχής έκ­βαση του οποίου ήταν αποτέλεσμα αμέτρητων θυσιών, υπεράνθρωπων ηρωισμών και ολοκαυτωμάτων ψυχών και σωμάτων γιατί όπως γράφει ο εθνικός μας ποιητής Σολομός, η ελευθερία του Ελληνικού λαού είναι "απ' το κόκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά...."