Ο ΣΠΟΡΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ

 

Ο ΣΠΟΡΟΣ ΤΗΣ ΑΝΑΤΟΛΗΣ         

Ένας αυτοκράτορας στην Άπω Ανατολή, γερνούσε και καταλάβαινε ότι έφτασε η ώρα να διαλέξει το διάδοχό του. Αντί να διαλέξει έναν από τους βοηθούς του ή έναν από τα παιδιά του, αποφάσισε να κάνει κάτι διαφορετικό.
Προσκάλεσε μια μέρα πολλούς νέους του βασιλείου του και τους είπε. "Έφτασε η ώρα μου να παραιτηθώ και να διαλέξω τον επόμενο αυτοκράτορα. Έχω αποφασίσει να διαλέξω έναν από σας".
Οι νέοι ξαφνιάστηκαν! Αλλά ο αυτοκράτορας συνέχισε. "Θα δώσω σήμερα στον καθένα σας ένα σπόρο, έναν πολύ ειδικό σπόρο. Θέλω να τον φυτέψετε, να τον ποτίζετε και να ξαναρθείτε εδώ μετά ένα χρόνο από σήμερα με ό,τι έχει φυτρώσει απ' αυτόν τον ένα σπόρο. Εγώ θα κρίνω τότε τα φυτά που θα φέρετε κι αυτός, το φυτό του οποίου θα διαλέξω, θα είναι ο επόμενος αυτοκράτορας!"
 
 Ένα αγόρι που λεγόταν Λίνγκ, ήταν εκεί εκείνη την ημέρα και όπως όλοι οι άλλοι, πήρε κι αυτός ένα σπόρο. Πήγε σπίτι του και γεμάτος ενθουσιασμό διηγήθηκε στη μητέρα του τι συνέβη. Η μητέρα του τον βοήθησε να βρει μια γλάστρα και χώμα κι αυτός φύτεψε το σπόρο και τον πότισε προσεχτικά. Του άρεσε να τον ποτίζει κάθε μέρα και να παρακολουθεί να δει αν είχε φυτρώσει.
 
Ύστερα από τρεις εβδομάδες περίπου, μερικοί από τους άλλους νέους, άρχισαν να μιλούν για τους σπόρους τους και για τα φυτά που άρχισαν να μεγαλώνουν.
 
Ο Λίνγκ συνέχισε να παρακολουθεί το σπόρο του, αλλά τίποτα δεν φύτρωσε ποτέ. Πέρασαν τρεις εβδομάδες, τέσσερις εβδομάδες, πέντε εβδομάδες κι ακόμα τίποτα. Τώρα όλοι οι άλλοι μιλούσαν με ενθουσιασμό για τα φυτά τους, ο Λίνγκ όμως δεν είχε φυτό και αισθανόταν αποτυχημένος.
Πέρασαν έξι μήνες κι ακόμα δεν φύτρωσε τίποτα στη γλάστρα του Λίνγκ.
Άρχισε να πιστεύει ότι είχε σκοτώσει το σπόρο του. Όλοι οι άλλοι είχαν δέντρα και ψηλά φυτά, αυτός όμως τίποτα. Όμως ο Λίνγκ δεν έλεγε τίποτα στους φίλους του. Απλά περίμενε να φυτρώσει ο σπόρος του. 
Τελικά πέρασε ένας χρόνος και όλοι οι νέοι του βασιλείου έφεραν τα φυτά τους στον αυτοκράτορα για επιθεώρηση. Ο Λίνγκ είπε στη μητέρα του ότι δεν θα πήγαινε μια άδεια γλάστρα, αλλά αυτή τον συμβούλεψε να πάει. Και επειδή ήταν τίμιος με ό,τι συνέβη και παρ' όλο που αισθανόταν αδιαθεσία στο στομάχι, παραδέχτηκε ότι η μητέρα του είχε δίκιο. Πήγε λοιπόν την άδεια γλάστρα του στο παλάτι. Όταν έφτασε εκεί ο Λίνγκ έμεινε κατάπληκτος από την ποικιλία των φυτών που καλλιέργησαν οι άλλοι νέοι. Ήταν όμορφα σε όλα τα σχήματα και μεγέθη. Ο Λίνγκ ακούμπησε την άδεια γλάστρα του στο πάτωμα και πολλοί από τους άλλους άρχισαν να τον περιγελούν. Μερικοί τον λυπήθηκαν και του είπαν. "Δεν πειράζει, προσπάθησες για το καλύτερο".

Όταν έφτασε ο αυτοκράτορας, εξέτασε την αίθουσα και χαιρέτησε τους νέους.

Ο Λίνγκ προσπάθησε να κρυφτεί στο πίσω μέρος της αίθουσας. "Τι μεγάλα φυτά, δέντρα και λουλούδια καλλιεργήσατε", είπε ο αυτοκράτορας.
"Σήμερα ένας από σας θα εκλεγεί σαν ο επόμενος αυτοκράτορας"!. Ξαφνικά διέκρινε το Λίνγκ με την άδεια του γλάστρα, στο πίσω μέρος της αίθουσας.
Διέταξε αμέσως τους φρουρούς του να τον φέρουν μπροστά του.

Ο Λίνγκ ήταν κατατρομαγμένος. "Ο αυτοκράτορας γνωρίζει ότι είμαι αποτυχημένος", είπε. "Ίσως θα πρέπει να με σκοτώσει".
Όταν ο Λίνγκ ήλθε μπροστά ο αυτοκράτορας τον ρώτησε πώς λέγεται.
"Λέγομαι Λίνγκ" απάντησε. Οι υπόλοιποι άρχισαν να γελούν και να τον κοροϊδεύουν. Ο αυτοκράτορας ζήτησε να ηρεμήσουν όλοι. Κοίταξε τον Λίνγκ και κατόπιν ανάγγειλε στο πλήθος, "Ιδού ο νέος σας αυτοκράτορας! Το όνομά του είναι Λίνγκ"!. Ο Λίνγκ δεν μπόρεσε να το πιστέψει. Δεν μπόρεσε ούτε το σπόρο του να κάνει να φυτρώσει! Πώς θα μπορούσε να γίνει ο νέος αυτοκράτορας;
Τότε ο αυτοκράτορας είπε, "Πριν ένα χρόνο, σαν σήμερα, έδωσα στον καθένα από σας εδώ ένα σπόρο. Σας είπα να πάρετε το σπόρο, να τον φυτέψετε, να τον ποτίσετε και να μου τον φέρετε πίσω σήμερα. Η αλήθεια είναι ότι έδωσα σε όλους σας βρασμένους σπόρους, που δεν θα φύτρωναν. Όλοι σας, εκτός από τον Λίνγκ, μου έχετε φέρει δέντρα και φυτά και λουλούδια. Όταν ανακαλύψατε ότι οι σπόροι δεν θα βλάσταιναν, αντικαταστήσατε το σπόρο που σας έδωσα μ' έναν άλλο.

Ο Λίνγκ ήταν ο μόνος που είχε το θάρρος και την εντιμότητα να μου φέρει μια γλάστρα που είχε μέσα το δικό μου σπόρο. Γι' αυτό είναι αυτός που θα γίνει ο νέος αυτοκράτορας!.

*Αν σπείρεις εντιμότητα, θα θερίσεις εμπιστοσύνη.

*Αν σπείρεις καλοσύνη, θα θερίσεις φίλους.

*Αν σπείρεις ταπεινοφροσύνη, θα θερίσεις μεγαλείο.

*Αν σπείρεις επιμονή, θα θερίσεις νίκη.

*Αν σπείρεις στοχασμό, θα θερίσεις αρμονία.

*Αν σπείρεις σκληρή δουλειά, θα θερίσεις επιτυχία.

*Αν σπείρεις συγχώρηση, θα θερίσεις συμφιλίωση.

*Αν σπείρεις ειλικρίνεια, θα θερίσεις καλές σχέσεις.

*Αν σπείρεις υπομονή, θα θερίσεις βελτίωση.

*Αν σπείρεις πίστη, θα θερίσεις θαύματα.

*Αν σπείρεις ανεντιμότητα, θα θερίσεις δυσπιστία.

*Αν σπείρεις εγωισμό, θα θερίσεις μοναξιά.

*Αν σπείρεις περηφάνια, θα θερίσεις καταστροφή.

*Αν σπείρεις ζήλια, θα θερίσεις ταλαιπωρία.

*Αν σπείρεις οκνηρία, θα θερίσεις στασιμότητα.

*Αν σπείρεις πικρία, θα θερίσεις απομόνωση.

*Αν σπείρεις πλεονεξία, θα θερίσεις απώλεια.

*Αν σπείρεις κακολογία, θα θερίσεις εχθρούς.

*Αν σπείρεις στενοχώριες, θα θερίσεις ρυτίδες.

*Αν σπείρεις αμαρτίες, θα θερίσεις ενοχές.

*Πρόσεχε, λοιπόν, τι σπέρνεις τώρα. Αυτό θα καθορίσει τι θα θερίσεις αύριο

 

 

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

 

Ο ΦΟΒΟΣ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ

Κάθε μορφή της πραγματι­κότητας με την αιώνια κίνηση μεταβάλλεται.

Έχουμε μία στα­θερότητα μεταβολής.

Αν και οι δύο λέξεις σταθερό και μεταβο­λή είναι αντίθετες, ωστόσο σαν έννοια η μεταβολή έχει την ιδιότητα να υπάρχει πάντοτε, άρα εκφράζει κάτι το σταθερό. Μ' αυτή τη βάση και με ευρύ­τερη έννοια θάνατος στην πραγματικότητα δεν υπάρχει, αλλά μία συνέχεια, μεταβολή, μεταμόρφωση.

Εμείς οι άν­θρωποι συμμετέχουμε σ' αυτή την αιώνια μεταβολή, στην κί­νηση.

Η κίνηση είναι ένας από τούς γενικούς νόμους της Φυσικής Πραγματικότητας, πού καλύπτει το υλικό, ζωικό, ψυχικό και πνευματικό φάσμα.

Σε κάθε ενέργεια μιας δύνα­μης εμφανίζονται αμέσως τρεις καταστάσεις «δράση - αδράνεια - αντίδραση».

Επειδή υπάρχει αδράνεια εμφανίζεται η αντίδραση ταυτόχρονα με τη δρά­ση. Αυτό το φαινόμενο προε­κτείνεται στον πνευματικό και ψυχικό κόσμο μας.

Η επέκταση της δράσης - αδράνειας - αντιδρώσης και στον ψυχοπνευματικό μας χώρο έχει τεράστια επίδραση στη στάση, πού παίρ­νουμε κάθε φορά στην εξελικτική πορεία της ζωής μας.

Σε κάθε πνευματική μεταβολή έ­χουμε και την αντίστοιχη πνευ­ματική αντίδραση από λόγους αδράνειας.

Αυτά είναι γενικά φαινόμενα.

Έτσι βλέπουμε τούς πραγματικούς πνευματι­κούς ανθρώπους. πού αγωνίζονται για καινούργιες ιδέες να δέχονται την αντίδραση από άλλους.

Ο θάνατος είναι μία φυσιο­λογική μεταβολή.

Αλλά ο άν­θρωπος δεν τον βλέπει μόνο σα φυσιολογική, τον αισθάνεται και ψυχοπνευματικά.

Επομένως αντιδρά σ' αυτή τη μεταβολή από την αδράνεια, πού κατέχεται.

Σε κάθε κίνηση διακρίνου­με το χρόνο και τη μορφή.

Σε κάποια χρονική στιγμή η μορφή έχει ορισμένη εικόνα, πού για την προηγούμενη η την επόμενη στιγμή είναι ορόσημο, αποτελεί μηδέν.

Για εμάς τούς ανθρώπους ο θάνατος είναι το ορόσημο, το μηδέν κι όμως εί­ναι το τέλος μίας κατάστασης κι’ αρχή κάποιας άλλης.

Βρίσκε­ται στο ευρύτερο κύκλωμα της μεταβολής.

Για τις δύο καταστάσεις την προηγούμενη και την επόμενη το οριακό σημείο 0(μηδέν) όπως λέμε στα Μαθηματικά τυπολογικό, είναι μηδέν.

Αυτό το μηδέν στην ανθρώπινη ζωή είναι ο θάνατος.

Και η μεγάλη αντίδραση, πού δημιουργεί, αποτελεί τον φόβο του θανάτου.

Σε κάθε μεγάλη αλλαγή αντιδρά η ανθρώπινη υπόσταση με το φόβο.

Αν ξαφνικά δούμε αλλαγμένο ριζικά το πρόσωπο ενός γνω­στού μας ανθρώπου, θα φοβη­θούμε. Ή ακόμη αν δούμε την καταστροφή κάποιου συνηθι­σμένου τοπίου ή τού σπιτιού μας. το ίδιο συναίσθημα θα μάς κυριεύσει.

Αν δούμε το θάνατο σαν μη­δέν, τότε ο φόβος μας μεγαλώ­νει.

Αν όμως τον δούμε σαν ένα από τα πολλά ορόσημα μιας απέραντης συνέχειας της πραγματικότητας, χωρίς αντιδράσεις, τότε αποτελεί κάτι το αρμονικό.

Γίνεται ο θάνατος μία κατάσταση της ζωής. Ο ανθρώπινος οργανισμός εκπληρώνει κάποιο σκοπό, όπως συμβαίνει στην ανόργανη ύλη μέχρι την πολύ­πλοκη οργανική. Τότε έχουμε τη μεταβολή, την αλλαγή για να πάρει η ανθρώπινη ύπαρξη κά­ποιον άλλο δρόμο, μπορεί στη μετενσάρκωση, μπορεί σ' άλλη μορφή υλική ή ζωική.

Αυτό δεν αποδείχτηκε ακόμη ορθολογικά και επιστημονικά.

Θρησκείες, Φιλοσοφικά συστή­ματα και Μυστικιστικές οργανώσεις δίνουν συνέχεια διάφο­ρες εικόνες για τη μετά το ορόσημο τού θανάτου κατάσταση της ανθρώπινης ύπαρξης.

Ωστόσο ο θάνατος σαν γεγο­νός μιας τεράστιας αλλαγής θ' αποτελεί το φόβο για όσους δεν τον βλέπουν με ευρύτερη σημασία.

ΕΡΩΤΑΣ ΜΙΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

 

         

ΕΡΩΤΑΣ ΜΙΑ ΔΙΑΦΟΡΕΤΙΚΗ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ

Ανάθεμα σε Έρωντα που πήγες να ριζώσεις,

εσύ το πας φιρί-φιρί, να με ξεκουρμουλώσεις»

Ο έρωτας είναι η ζωηρή έλξη μεταξύ δύο προσώπων, η οποία συνήθως σχετίζεται με την επιθυμία για συνουσία. Θεωρείται το ισχυρότερο συναίσθημα έλξης μεταξύ δύο ανθρώπων ή ζώων. Συμβάλλει στη διαιώνιση των ειδών και την αναπαραγωγή.

Η αντίληψη του τι είναι έρωτας διαφέρει ανάμεσα στους λαούς.

Οι Ρωμαίοι πίστευαν ότι ο έρωτας ήταν ένα συναίσθημα άγριο ή απλό, χωρίς τίποτα το πνευματικό, και στρεφόταν γύρω από την εξωτερική ομορφιά της γυναίκας με τελικό  σκοπό την ηδονή και την τεκνοποίηση.

Συνήθως, στον έρωτα ως πάθος, συμπεριλαμβανόταν και η εγκατάλειψη της ερωμένης.

«Έρωντα και ποιος σούμαθε, καρδιές να σαϊτεύγεις

και δεν αφήνεις άνθρωπο, να μην τονε παιδεύγεις»

Με την έλευση του χριστιανισμού, η θέση της γυναίκας διαφοροποιήθηκε  και σε πολλούς θρύλους της Βόρειας Ευρώπης παρατηρείται ο λεγόμενος ιπποτικός έρωτας.

Από αυτή την έννοια, μετά το τέλος του Μεσαίωνα προήλθε ο ρομαντικός έρωτας.

Μια παρερμήνευση αυτού του έρωτα ήταν ο Πλατωνικός έρωτας, η αγνή αγάπη που δεν αποσκοπεί στη σαρκική ηδονή.  

Η αναπαραγωγή είναι η βιολογική διαδικασία με την οποία παράγεται κάθε νέος οργανισμός. Η αναπαραγωγή είναι θεμελιώδες χαρακτηριστικό της ζωής. Οι μέθοδοι αναπαραγωγής μπορούν να ομαδοποιηθούν στη σεξουαλική και στην ασεξουαλική αναπαραγωγή.

Στην ασεξουαλική αναπαραγωγή, ένας οργανισμός αναπαράγεται χωρίς την ανάγκη αλληλεπίδρασης με άλλον οργανισμό του ίδιου είδους.

Η διχοτόμηση ενός βακτηρίου σε δύο είναι ένα παράδειγμα ασεξουαλικής αναπαραγωγής.

Οι μονοκύτταροι οργανισμοί δεν είναι το μοναδικό παράδειγμα, δεδομένου ότι τα περισσότερα φυτά μπορούν να αναπαραχθούν ασεξουαλικά.

Η σεξουαλική αναπαραγωγή απαιτεί την αλληλεπίδραση δυο οργανισμών, συνήθως ένα από κάθε φύλο. Τα δύο φύλα είναι το Αρσενικό και το Θηλυκό.

 Η αναπαραγωγή των ανθρώπων είναι ένα παράδειγμα σεξουαλικής αναπαραγωγής. Γενικά, οι πιο περίπλοκοι οργανισμοί αναπαράγονται σεξουαλικά, ενώ οι απλούστεροι, συνήθως μονοκύτταροι οργανισμοί αναπαράγονται ασεξουαλικά.

O γάμος είναι μια κοινωνική, θρησκευτική και νομική σύζευξη ή ένωση δύο ατόμων, διαφορετικού ή σε ορισμένες χώρες κατά τα τελευταία χρόνια και ίδιου φύλου.

Ο θεσμός του γάμου ανάγεται στα χρόνια που ο άνθρωπος άρχισε να σχηματίζει κοινωνίες. Τον συναντούμε σε κάθε κοινωνία.

Ο γάμος μπορεί να υποκινείται από διάφορα κίνητρα ή σκοπούς, όπως:

Σχηματισμός οικογένειας.

«Μα πρέπει του και του γαμπρού, να μη παραπονάται,

γιατί βρήκε καλά προικιά, να στρώνει να κοιμάται».

Νομιμοποίηση σεξουαλικών σχέσεων.

Ενθάρρυνση τεκνογονίας.

Κοινωνική επιβεβαίωση ή ανέλιξη.

« Με τις δακτυλιδόπετρες , του πρέπει το ρολόϊ

γιατ’ είναι από ψηλή γενιά, κι από μεγάλο σόϊ».

Οικονομική σταθερότητα.

«Ετούτηνε την εποχή, μην περιμένεις γάμο,

γιατί ακρίβην’ η ζωή και μπουνταλές δεν κάνω». Επίκαιρο.

Ο γάμος στην αρχαία Ελλάδα σε όλες τις πόλεις-κράτη κατοχυρωνόταν με νόμο, έπαιζε δε πρωτεύοντα ρόλο την κοινωνία. Αν και δεν ήταν υποχρεωτικός, οι νέοι έπρεπε να παντρευτούν, γιατί η κριτική που ασκούταν στους άγαμους ήταν έντονη και πολλές φορές χλευαστική.

 Η δημιουργία οικογένειας εξυπηρετούσε δύο βασικούς σκοπούς.

Την απόκτηση απογόνων, την κληροδότηση  της περιουσίας και δεύτερον την περίθαλψη των γονέων από τα παιδιά τους.

 Στην αρχαία Ελλάδα επικρατούσε το μονογαμικό σύστημα.

Οι γυναίκες ήταν πολίτισσες και προστατευόταν από τους νόμους.

Οι άνδρες μπορούσαν να έχουν εξωσυζυγικές σχέσεις, αλλά μόνο τα παιδιά της νόμιμης συζύγου κληρονομούσαν όνομα και περιουσία.

Οι άνδρες παντρευόταν κυρίως στην ηλικία των 24-30 ετών, ενώ η ηλικία της γυναίκας ήταν τα 12-16 χρόνια.

Στη Σπάρτη όσοι έμεναν ανύπαντροι ως τα γεράματα δεν τους εκτιμούσαν όπως τους άλλους γέρους.

Όταν κάποιος νέος ήθελε να παντρευτεί, «άρπαζε» την κοπέλα που επιθυμούσε και μετά από σειρά επαφών συνουσίας εφ’ όσον έμενε έγγειος την παντρεύονταν.

Συνουσία ή κοινώς και κατά συνεκδοχή σεξ (sex = φύλο[λατ.]) ονομάζεται η σεξουαλική πράξη μεταξύ ανθρώπων ή άλλων μελών του ζωικού βασιλείου. Πρωταρχικός σκοπός της συνουσίας είναι η αναπαραγωγή για τη συνέχιση του είδους, αν και συχνά, κυρίως μεταξύ ανθρώπων, γίνεται μόνο για την ευχαρίστηση.

Στην ελληνική μυθολογία ο Έρως ήταν ο φτερωτός θεός της αγάπης.

Συχνά σχετίζεται με τη θεά Αφροδίτη.  Σύμφωνα με τον μύθο, όταν χτυπούσε με τα βέλη του δύο ανθρώπους, αυτοί ερωτεύονταν παράφορα.

Ο Έρως, χαρακτηρίζεται ανίκητος στην τραγωδία Αντιγόνη. Εκεί πολύ παραστατικά αναφέρει η Αντιγόνη στον Κρέοντα την ρήση «Ζω για να αγαπώ και ν’ αγαπιέμαι και όχι για να μισώ».

Σύμφωνα με την Ορφική διδασκαλία, ο Έρωτας προήλθε από το «κοσμικό αυγό» που άφησε η Νύχτα στους κόλπους του Ερέβους.

Υπέρ μιας κοσμογονικής καταγωγής του τίθεται και ο Ησίοδος στη Θεογονία, καθώς αναφέρει πως ο Έρωτας προήλθε από το Χάος μαζί με τη Γαία, στοιχεία επίσης χωρίς γεννήτορες.

Στη μετα-ομηρική μυθολογία παρουσιάζονται και άλλοι γεννήτορες του Έρωτα, ενώ συχνά σχετίζεται με τη θεά Αφροδίτη.

Σύμφωνα με τη Σαπφώ είναι γιος της Αφροδίτης και του Ουρανού, ενώ σύμφωνα με τον Σιμωνίδη τον Κείο είναι γιος της Αφροδίτης και του Άρη. Αναφέρεται και ως υπηρέτης και συνοδός της Αφροδίτης.

Ο Αλκαίος αναφέρει ότι ο Έρωτας ήταν γιος της Ίριδας και του Ζέφυρου.

Σε άλλες πηγές, πατέρας του Έρωτα θεωρείται ο Ήφαιστος.

Από τους τραγικούς, ιδιαίτερη σημασία στον θεό Έρωτα αποδίδει ο Ευριπίδης. Ο Ευριπίδης διαχωρίζει τη δύναμη του Έρωτα σε δύο μορφές:

Σε αυτή που μπορεί να οδηγήσει στην Αρετή και σε εκείνη που οδηγεί στην Αθλιότητα.

Με παρόμοιο τρόπο, στο Συμπόσιο του Πλάτωνα εντοπίζουμε τον «καλό» Έρωτα (γιο της Αφροδίτης Ουρανίας) και τον «κακό» Έρωτα (γιο της Αφροδίτης Πανδήμου).

Για τους αρχαίους Έλληνες, ο Έρως ήταν ο θεός που ευθυνόταν για τον πόθο, την αγάπη και τη σεξουαλική δραστηριότητα, ενώ λατρευόταν και ως θεός της γονιμότητας. Μάλιστα, συχνά τον αναφέρουν ως «ελευθέριο», όπως και τον Διόνυσο.

Στην ελληνική αρχαιότητα, υπήρχε βέβαια και το φαινόμενο της πορνείας σε ορισμένες πόλεις  ενίοτε περιστασιακό και χωρίς ανταλλάγματα, αλλά σε άλλες αποτελούσε πηγή εισοδήματος. H πορνεία λειτουργούσε σε μεγάλο βαθμό, ως ρυθμιστής των ανικανοποίητων και επιθετικών σεξουαλικών ορμών, προς προστασία της κοινωνικής τάξης, διότι κρατούσε π.χ. τους ακόμη άγαμους μακριά από τις θυγατέρες και τις συζύγους των αστών. Επιπλέον, οι Ελληνίδες πόρνες, οι εταίρες, ως οι μόνες γυναίκες, που είχαν εισέλθει στη δημόσια ζωή, έπαιζαν σπουδαίο ρόλο στις ανδρικές συντροφιές, και καλλιεργούνταν ως σημαντική διασκέδαση για τους άνδρες.

          Στα τελευταία 2500 χρόνια έχουν χυθεί τόνους μελάνης και χρησιμοποιήθηκε τόνους χαρτί για ν’ αποτυπωθεί η συναισθηματική και συγκινησιακή διέγερση του κάθε γράφοντος υπό την επήρεια του έρωτα. Επηρέασε αυτό το συναίσθημα, την τέχνη, την λογοτεχνία, την μουσική, την εγκληματολογία, τον πόλεμο αλλά κυρίως την μυθολογία και την υπερβολή.

Η αγάπη είναι μόνο για τους Καθολικούς, τους κιθαρίστες και τους σκακιστές.

Το ερωτικό μυθιστόρημα είναι βελτίωση της πραγματικής ζωής, λέει ένας σύγχρονος Αμερικανός φιλόσοφος.

Ένα σύνολο διαταραχών της ψυχής οφείλονται στην μη ικανοποίηση ενός φευγαλέου  οράματος, του ονειρικού έρωτα όπως τον αντιλαμβάνεται ο καθένας και εγωιστικά, μεγαλεπήβολα, προσπαθεί να τον σωματοποιήσει, αυτόν τον άυλο παραμυθατζή. Το άπιαστο όνειρο.

Οι άνθρωποι δεν ξέρουν πώς να τα βγάλουν πέρα με τον έρωτα. Κι έτσι, τον έκαναν παιχνίδι. Ένα παιχνίδι που καταστρέφει όσους το παίζουν.

Οι ανθρώπινες σχέσεις είναι παράξενες. Θέλω να πω, για λίγο καιρό ζεις με μια ερωμένη, τρως μαζί της, κοιμάσαι μαζί της, βγαίνεις μαζί της, της μιλάς, την αγαπάς και μετά όλα τελειώνουν. Για ένα διάστημα μένεις μόνος σου, κι’ ύστερα εμφανίζεται άλλη γυναίκα και κάνεις έρωτα μαζί της, κι’ όλα μοιάζουν φυσιολογικά, ήρεμα σαν να την περίμενες όλη σου την ζωή και σαν να σε περίμενε κι εκείνη. Ποτέ δεν αισθάνεσαι σωστά ζώντας ολομόναχος, μερικές φορές είναι όμορφα, μα ποτέ δεν είναι σωστά.

Το να βρίσκεσαι πέρα από το καλό και το κακό είναι εντάξει στην θεωρία, αλλά για να τα βγάλεις πέρα με την καθημερινότητα είσαι υποχρε να διαλέγεις σύντροφο με φιλότητα και ισοτιμία.

            Η ηδονή για τον Επίκουρο δεν είναι φευγαλέο όραμα, διαρκής όσο και ατελέσφορη επιδίωξη, όπως μας έμαθαν εμάς να την βλέπουμε, οι ρομαντικοί κι’ ένα σωρό άλλοι καταραμένοι διανοητές και ποιητές.

Οι φίλοι και η φιλοσοφία είναι οι δύο μεγαλύτεροι πόροι, που θα μας επιτρέψουν να ζήσουμε τη ζωή με σιγουριά και δίχως άγχος.

Κι ίσως το καλύτερο απ’ όλα θα ήταν να είχαμε φίλους με τους οποίους να μοιραζόμασταν την επικούρεια φιλοσοφία μας.

Στις κοινότητες των Κήπων , οι δούλοι και οι γυναίκες ήταν πρόσωπα ισότιμα με τους άρρενες πολίτες, πράγμα που ξέφευγε κατά πολύ από τα καθιερωμένα κοινωνικά πρότυπα της εποχής, ο Επίκουρος πίστευε ότι οι ταπεινής καταγωγής άνθρωποι ήταν σε θέση να καταλάβουν και να επωφεληθούν από τη φιλοσοφία του όσο και οι μορφωμένοι, ακόμα κι απ’ αυτήν την άποψη, ο επικουρισμός βρισκόταν μπροστά από την εποχή του.

Για τον Επίκουρο τα ακυριάρχητα πάθη ήταν οι μεγαλύτεροι εχθροί της ανθρώπινης ευτυχίας κι’ έλεγε για αυτό.

«Γιατί συχνά απ' το πάθος τους οι άνθρωποι τυφλωμένοι κάνουν αυτό, και μάλιστα στο αγαπημένο τους ταίρι βλέπουν αυτές τες αρετές που αυτό δεν έχει βέβαια.»

Το τυπικό μοντέλο: αρχικά πόθος, μετά ξεμυάλισμα, στη συνέχεια εκπλήρωση και τέλος ζήλεια ή πλήξη. Σ’ αυτή την αέναα επαναλαμβανόμενη ιστορία, πέρα από την ίδια την ερωτική πράξη δεν υπάρχει παρά η ανησυχία και η κατάπτωση.

Ο Επίκουρος θεωρούσε το σεξ ως μία μη αναγκαία ηδονή που ποτέ δεν πρόσφερε πραγματικό όφελος σε κανέναν. «και να ‘μαστε κι ευχαριστημένοι αν δεν μας βλάψει κιόλας»! Η ερωτική πράξη από μόνη της δεν έχει τίποτα το επιλήψιμο, όμως πολύ πιο σημαντική από το σεξ ή τον έρωτα είναι η φιλία, που «χορεύει ολόγυρα στην οικουμένη καλώντας μας να ξυπνήσουμε για χάρη της ευτυχίας».

Όμως αν θέλουμε να οδηγηθούμε προς τον πραγματικό έρωτα., ένας δρόμος υπάρχει. Η φιλία!

Η φιλία που είναι το μέσον για να φτάσει κανείς στην πραγματική ηδονή.

Τόσο στην σωματική, δηλαδή την σαρκική, όσο και στην ψυχική και πνευματική τοιαύτη.

Έτσι γι’ αυτό ο Επίκουρος δέχτηκε την φιλία.

Μόνο μέσα από τους φίλους σου, τις γνωριμίες σου, την παρέα σου θα βρεις αυτό που σε ικανοποιεί πραγματικά.

Και μέσα σ’ αυτές τις μικροκοινωνίες θα κάνεις σεξ, με τους όμοια σκεπτόμενους με εσέ, ανθρώπους. Διότι μόνο οι όμοια σκεπτόμενοι με εσένα άνθρωποι , σε καταλαβαίνουν και τους καταλαβαίνεις.

 Να κάνεις σεξ χωρίς την παραμικρή προοπτική.

Σεξ για την χαρά της ζωής και γι’ αυτό που ζούμε αυτήν την στιγμή εδώ και τώρα.

 Και αν προκύψουν παιδιά τότε με την βοήθεια των ομοίων σκεπτόμενων, θα τα αναθρέψεις και θα τα μεγαλώσεις.

Όμως ο Επίκουρος πίστευε στο γάμο και στην οικογένεια, για όσους ήταν προετοιμασμένοι για τέτοιες ευθύνες, και αποδοκίμαζε τον σεξουαλικό έρωτα, διότι παγιδεύει τον εραστή μέσα σ’ ένα κουβάρι περιττών αναγκών και τρωτών συναισθηματικών καταστάσεων.

 «Κατά περίστασιν δε ποτε βίου γαμήσειν και παιδία τραφήσεσθαί τινας»

Αλλά κάποιες φορές, σε εξαιρετικές περιστάσεις, ορισμένοι σοφοί θα παντρευτούν και θα αναθρέψουν παιδιά.

Βέβαια η γενική προτροπή του δασκάλου ήταν γνωστό, ότι συμβούλευε γενικώς κατά του γάμου και της ανατροφής παιδιών. Θεωρούσε όμως ξεκάθαρα πως υπήρχαν εξαιρέσεις που δικαιολογούσαν τους δύο θεσμούς, τουλάχιστον για ορισμένους Επικούρειους.

Και ορθά έλεγε, διότι τίποτε στην δομή του επικούρειου ηδονισμού δεν θα μπορούσε να δικαιολογήσει την καθολική απαγόρευση του γάμου.

Στην διαθήκη του ο δάσκαλος λέει: « Να φροντίζουν ο Αμυνόμαχος και ο Τιμοκράτης για το παιδί του Μητρόδωρου, τον Επίκουρο, και για το παιδί του Πολύαινου, ενόσω αυτοί θα φιλοσοφούν και θα ζουν μαζί με τον Έρμαρχο. Κατά τον ίδιο τρόπο επίσης να φροντίζουν και για την κόρη του Μητρόδωρου και όταν έλθει σε ηλικία γάμου να την παντρέψουν με όποιον εκλέξει ο Έρμαρχος από αυτούς που μαζί μ’ αυτόν καταγίνονται στην φιλοσοφία, εφόσον αυτή είναι φρόνιμη και υπακούει στον Έρμαρχο. Να χορηγούν δε σ’ αυτούς για την διατροφή τους από τα υπάρχοντα εισοδήματα, όσα φαίνεται σ’ αυτούς ότι χρειάζονται κάθε χρόνο αφού συνεννοηθούν με τον Έρμαρχο».

Εφόσον τηρούνται οι προϋποθέσεις, η απόλαυση και η χαρά νοούνται μόνο ως διαρκώς ανανεούμενες παρουσίες.

Με λίγα λόγια απλά, δεν έχει καμιά σχέση με τους καψούρηδες ο Επίκουρος.

Ποτέ ένα Επικούρειος δεν θα πει απευθυνόμενος  στο γεννητικό του όργανο, «Ανόητε, ξέρεις τι πόνο προκαλείς με την ηλίθια πείνα σου»; Απονία λοιπόν.

Υπάρχει ένα αμφισβητούμενο χωρίο στην επιστολή προς Μενοικέα το οποίο μετά από πολλές φιλολογικές αναλύσεις και αντεγκλήσεις λέει το εξής.

«Αυτός που πονάει από την απουσία, την έλλειψη της ηδονής, - ο ανικανοποίητος κι ο ματαιόδοξος άνθρωπος - απλούστατα δεν είναι άξιος της και δεν έχει κυρίως τι να την κάνει».

Γιατί για ποιο πράγμα, για ποια πράγματα μάλλον, πονάει αυτός ο... καψερός και δεν μπορεί ν' αξιω­θεί την αληθινά απολαυστική ζωή;

Πονάει καθώς διεκδικεί τα κενά, τα εξαίρετα (παραπανίσια - περιττά), που εξ ορι­σμού και χάρη στη φίλη και εύτακτη φύση είναι πολύ δύ­σκολο, όσο κι ανώφελο, ν' αποκτηθούν.

Με τη λογική, του ότι, κάθε τι δύσκολο, είναι συνάμα και άχαρο.

Δείτε λοιπόν τα λογιών- λογιών αξιώματα, τις εν ζωή τιμές και δόξες, την οποιαδήποτε εξουσιαστική θέση, με άλλα λόγια, στον κόσμο ετούτο (για να μη μιλήσουμε και για την εντελώς ανεδαφική διεκδίκηση της εξουσίας πάνω στο θάνατο).

Προσφέρει όντως η εξουσιαστική επιβολή ορισμένες πρό­σκαιρες ικανοποιήσεις.

Αλλά το ασταμάτητο «κυνηγητό» της, η διαρκής προσπάθεια της επιβεβαίωσης, πόσο μάλ­λον της ενίσχυσης και της επέκτασης της, δεν μπορεί παρά να φέρει κάποια στιγμή, αργά ή γρήγορα, την αγωνία της διάψευσης.

Δεν έχουν καμιά σχέση η χαρά και η απόλαυση μ' αυτό το αγωνιώδες «σύνδρομο» - μια ψυχική κατάστα­ση που συνεπάγεται άλλωστε τη διαρκή μετάθεση της η­δονής, οριζόμενης  ως το ζηλευτό λάφυρο  της νέας / προσεχούς, μεγαλύτερης και σπουδαιότερης, δήθεν, κατάκτησης.

Δεν την ορίζει και δεν μπορεί να τη χαρεί λοιπόν την  ευτυχία ο πλεονέκτης και όχι βέβαια φύσει παρά θέσει ανικανοποίητος εξουσιαστής.  

Δικαιούχος και άξιος της είναι μόνο ο αυτεξούσιος, αυτάρκης άνθρωπος.  

Ομοιοπαθής μήπως με τον... Σαλιέρι ο Επίκουρος;

Συμμεριζόταν άραγε προκαταβολικά τη γεμάτη απόγνωση κραυγή του Βιεννέζου αυλικού μουσικού, Μετριότητες όλου του κόσμου, σας συγχωρώ; Όχι, κάθε άλλο. Εδώ κι αν είναι ριζοσπαστικό και ανατρεπτικό το «κήρυγμα» του Επίκουρου.

«Θεωρούμε ότι η αυτάρκεια είναι όχι για να μένουμε (σώνει και καλά) ευχαριστημένοι, πάντοτε με τα λίγα, αλλά για να μπορούμε, όταν δεν έχουμε πολλά, να αρκούμαστε στα λί­γα, με την ακράδαντη πεποίθηση ότι την πολυτέλεια την απολαμβάνουν ηδονικότερα εκείνοι που την έχουν λιγότερο ανάγκη».

«δεν ξέρω πώς μπορώ να εννοήσω το αγαθό, αν αφαιρέσω τις ηδονές της γεύσης και τις ηδονές της σάρκας, τις ηδονές της ακοής και της ωραίας μορφής».

Ο Επικούρειος "Ηδονισμός", πρόκληση για τους φαρισαίους της ασκητικής "αγνότητας", παρεξηγήθηκε, παρανοήθηκε και έδωσε αφορμή στις πιο ηλίθιες και κακόβουλες διαστροφές..

Λαβή για μεγαλύτερη συσκότιση έδωσε και η μετάφραση της "ηδονής" στα λατινικά με τη λέξη voluptas, που είναι περισσότερο φορτωμένη με αισθησιακή απόχρωση, καθώς και πλαστογραφημένες επιστολές που κυκλοφορούσαν με το όνομα του Επίκουρου.

Πενήντα τέτοιες ασελγείς επιστολές έγραψε μόνο ο Διότιμος ο Στωικός!..

Στην πιο γυμνή της μορφή η διαστροφική παρερμηνεία λέει :

« Για ύψιστο αγαθό έχουν (οι επικούρειοι) την ηδονή. Αποθέωση της κοιλιάς. Να φάμε να πιούμε, γιατί αύριο θα πεθάνουμε..».

Δεν πρέπει, έλεγε ο Επίκουρος, να «επιδιώκομε κάθε ηδονή, αλλά ενίοτε οφείλουμε να παρακάμπτουμε πολλές ηδονές, όταν τα δυσάρεστα αποτελέσματα, που προκύπτουν από αυτές, είναι περισσότερα.

Πολλούς πόνους δε, να τους θεωρούμε προτιμότερους από τις ηδονές, όταν από αυτούς προκύπτει σε μας, τελικώς, μεγαλύτερη ηδονή.

Κάθε ηδονή, βέβαια, επειδή είναι κάτι το οποίον είναι οικείο στην φύση είναι αγαθόν, αλλά δεν πρέπει να κυνηγάμε οποιαδήποτε ηδονή.

Όπως ακριβώς και κάθε πόνος είναι μεν κάτι κακό, πλην όμως δεν πρέπει ν' αποφεύγαμε οιονδήποτε ανεξαιρέτως πόνο.

Μέσα από την συγκριτική μέτρηση, λοιπόν, και επισκόπηση των συμφερόντων και των μη συμφερόντων πρέπει να τα κρίνομε όλα αυτά».

Στόχος λοιπόν, με όλες τις προτροπές για εγκρά­τεια, η απολαυστική - ηδονική πολυτέλεια.

 Και το κυριότε­ρο: στόχος που, με την απαραίτητη βέβαια άσκηση, μπορεί να επιτευχθεί εδώ, τώρα και μόνο τώρα είναι η ηδονή της αταραξίας.  Ούτε πιο ύστερα ούτε... παραπέρα.

Δε μετατίθεται ούτε περιβάλλεται την αίγλη του σπάνιου - εξαιρετικού κατορθώματος.

Κι είναι μά­λιστα ένας στόχος που τον σημαδεύουμε από την «άνοιξη» κιόλας της ψυχής και του σώματος μας - μετά το χειμώνα της στέρησης και του πόνου, για ν' ακολουθήσουμε το δικό του περιοδικό σχήμα.

Δε χρειάζεται να περιμένουμε την ωριμότητα του θέρους, πόσο μάλλον την «παρακμή» του φθινοπώρου.

Αρκεί μόνο να πεισθούμε από νωρίς ότι δεν ωφελεί σε τίποτα να επιδιώκουμε να εξουσιάσουμε ή να δεχόμαστε να υποταχθούμε.

Να δώσουμε τα χέρια και να συνεργαστούμε ωστόσο, ναι.

Ωφελεί κι είναι επιβεβλημένο.

Είναι, ελπίζω, φανερό πλέον ότι η αυτάρκεια του Επίκουρου είναι  μια ακόμα παραλλαγή της προτροπής Λάθε Βιώσας.

Ζήσε αποφεύγο­ντας όσο μπορείς την παγίδα της σεξουαλικής εξουσίας.

Έλεγχε ωστό­σο και γύμναζε με συνέπεια τον εαυτό σου με μέτρο στην φυσική συνουσία, ακολουθώντας πάντα ένα «πρόγραμμα» φυσικών, άρα και ευχερώς εκτελεστών ασκήσεων.

Σημαίνουν άραγε όλα τού­τα απομόνωση, απομάκρυνση οριστική και τελεσίδικη από την κοινότητα των φίλων κατά φιλότητα;

Όχι, όσο θα υπάρχει η φιλία, στην οποία οφείλουμε απαραιτήτως να συνεχίσουμε  να ασκούμαστε, ώστε να μην πέσει σε αχρηστία μια τόσο μεγάλη αρετή.

Ο ασκητισμός του Επίκουρου δεν είναι αναχωρητικός, πα­ρά προϋποθέτει, αντιθέτως, τη  συντροφικότητα. Οι ισότιμες – φίλες  γυναίκες του Κήπου είναι σύντροφοι κατά φιλότητα χωρίς ν’ αποτελούν αντικείμενο κατάκτησης και άσκησης εξουσίας με σκοπό την συνουσία.

Η πρότυ­πη ατομική αναζήτηση της ευδαιμονίας δεν αποκλείει διό­λου, παρά στηρίζει και αναδεικνύει, εντέλει, την αμοιβαιό­τητα των αισθημάτων και -γιατί όχι;- των συμφερόντων.

Ανάμεσα στους από κοινού καλλιεργητές του Κήπου, που έχουν ως πρώτιστο μέλημα τους την ανάδειξη και την κα­τακύρωση της φυσικής συγγένειας της αρετής και της ηδονής, αναπτύσσεται μια εξαιρετικά στενή, συνωμοτική θα λέγαμε, σχέση.

Την έχει «αποτυπώσει», γλαφυρότερα ίσως απ' όλους, ο συνήθως εχθρικός προς τον Επίκουρο Σενέκας, διασώζοντας σ' ένα κείμενο του μια σπάνιας ευ­γένειας πρόταση του Έλληνα φιλοσόφου - και υποκλινόμενος αυτή τη φορά μπροστά του:  

«Είμαστε ο ένας για τον άλλο ένα όσο πρέπει μεγάλο θέατρο».

Τελειώνοντας θα τονίσω τα λόγια του Επίκουρου προς τους μαθητές του.

«Να τρως λίγο από τον φόβο της δυσπεψίας ,να πίνεις λίγο για να μην κακοξυπνήσεις, ν' αποφεύγεις την πολιτική και τον ερωτά και όλες τις βίαιες πρά­ξεις, να μην προσφέρεις ομήρους στην μοίρα αποκτώντας γυναίκα και παιδιά ... και προ πάντων, να ζεις έτσι. ώστε ν' αποφεύγεις τον φόβο»

Δεν πι­στεύω ότι χρειάζονται άλλοι μάρτυρες για το ότι δεν έχει ίχνος   αντικοινωνικότητας ως προς τον έρωτα, την συνουσία και τον γάμο η επικούρεια κοινωνική ηθική βιοθεωρία.

ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΕΙΑ

Σύγχρονος εγκυκλοπαίδεια ΕΛΕΥΘΕΡΟΥΔΑΚΗ

10000 Μαντινάδες της Κρήτης : Αλέξανδρος Κ. Δρουδάκης Χανιά 1982

Γυναίκες: Τσάρλς Μπουκόφσκι Εκδόσεις Οδυσσέας.

 «Στον κήπο του Επίκουρου» Ίρβινγκ Γιάλομ   

 «Δήμιος του Έρωτα» Ίρβινγκ Γιάλομ   

Επικούρεια Ηθική Φιλοσοφία Γιώργος Ζωγραφάκης Εκδόσεις Θύραθεν.

Ελληνική μυθολογία, Ορφικοί ύμνοι, Στα ίχνη της Αφροδίτης της Χ. Μήνη, Ομηρικά έπη.

 

 

 

 

ΤΥΧΑΙΟΤΗΤΑ – ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΒΟΥΛΗΣΗ

 

 

ΤΥΧΑΙΟΤΗΤΑ – ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΒΟΥΛΗΣΗ

 

ΤΥΧΑΙΟΤΗΤΑ – ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΒΟΥΛΗΣΗ:

ΤΟ ΑΠΡΟΒΛΕΠΤΟ ΑΠΕΝΑΝΤΙ ΣΤΟ ΠΡΟΚΑΘΩΡΙΣΜΕΝΟ

 

        «Όλα γίνονται είτε κατ’ ανάγκη είτε κατά προαίρεση είτε κατά τύχη»  

Αυτό που θαύμαζα πάντα στους αρχαίους μας προγόνους, είναι πόσο σημαντικά νοήματα μπορούσαν να εκφράσουν με λίγες μόνο λέξεις! Εδώ ο Παππούς Επίκουρος ξεκαθαρίζει λακωνικότατα από τί εξαρτάται το γίγνεσθαι στον πραγματικό κόσμο!

        Δεν είμαι απόλυτα σίγουρος αλλά έχω την εντύπωση ότι ο Επίκουρος είναι ο πρώτος που δίνει σοβαρό ρόλο στην τύχη στην εξέλιξη του κόσμου.

Σε όλα τα υπόλοιπα φιλοσοφικά συστήματα ο ρόλος της τύχης υποβαθμίζεται ή αγνοείται επιδεικτικά! Είτε πρόκειται για μεταφυσικά είτε για υλιστικά συστήματα. Στις μεταφυσικές φιλοσοφίες και τις θρησκείες, η τύχη αντιμάχεται την απόλυτη εξουσία του Θεού στο γίγνεσθαι του κόσμου και έτσι απορρίπτεται!  Ότι συμβαίνει είναι «θέλημα Θεού» και βέβαια ο Θεός δεν δίνει σε κανένα λογαριασμό για το τι θέλει και τι δεν θέλει!  «Άγνωστες οι βουλές του Υψίστου»!

Στην Στωική φιλοσοφία την απόλυτη εξουσία έχει η Ειμαρμένη! «Οι Μοίρες οδηγούν αυτούς που τις ακολουθούν και σέρνουν αυτούς που τις αντιστέκονται» αναφωνεί  ο Κλεάνθης, δεύτερος Σχολάρχης της Στοάς μετά τον Ζήνωνα τον Κιτυέα. Εδώ η Τύχη μπερδεύεται με την Μοίρα και ότι μας συμβαίνει, ήταν γραμμένο να συμβεί στο Μεγάλο βιβλίο της Ειμαρμένης και εμείς είμαστε ελεύθεροι να αποδεχτούμε την μοίρα μας!

Στην φιλοσοφία του Ηράκλειτου τα πράγματα είναι πιο θολά, αφού «Πόλεμος Πατήρ μεν πάντων, πάντων δε Βασιλεύς» αλλά ο πόλεμος ποτέ δεν έχει ασφαλή έκβαση, έστω και αν υπακούει στον «λόγο» δηλαδή τον φυσικό νόμο.

Στην υλιστική φιλοσοφία του Δημόκριτου την θέση του θεού την παίρνει η Ανάγκη!

« Ουδέν χρήμα μάτην γίνεται, αλλά πάντα εκ λόγου τε και υπ’ ανάγκης».  Εδώ τα πράγματα είναι ακόμα χειρότερα αφού «ανάγκα και θεοί πείθονται»! Η κριτική του Επίκουρου στον Δημόκριτο στο σημείο αυτό είναι αμείλικτη, αφού δηλώνει ότι προτιμά να πιστεύουν οι άνθρωποι στους θεούς, που μπορεί και να λυγίσουν στις προσευχές τους, παρά στην αδήριτη Ανάγκη που δεν συγκινείται με τίποτα!  

Η μηχανιστική αντίληψη του κόσμου ως ένα καλοκουρδισμένο ρολόι έφτασε σε πλήρη ανάπτυξη με τον Newton και τον Laplace την εποχή του Διαφωτισμού και επηρέασε και τον Οικονομικό Φιλελευθερισμό του Adam Smith. Οι υλιστικές φιλοσοφίες, πλην της Επικούρειας, στηρίζονται στην αιτιοκρατία με την μορφή του ντετερμινισμού που εξαρτά απόλυτα το αποτέλεσμα από την αιτία χωρίς να αφήνει κανένα περιθώριο στην τύχη.

Στην ίδια γραμμή και η κλασσική ερμηνεία του Μαρξισμού στηρίζεται στην ντετερμινιστική εξέλιξη της πάλης των τάξεων προς την κομμουνιστική κοινωνία.

Τι είναι όμως ένα τυχαίο γεγονός; Μήπως ένα γεγονός χωρίς αιτία; Προφανώς όχι! Κάτι τέτοιο δεν θα το δεχόταν ποτέ ο αιτιοκράτης Επίκουρος, γιατί αυτό θα έμπαζε στην Φιλοσοφία του την μεταφυσική από την πίσω πόρτα. Αυτό που καθιστά ένα γεγονός τυχαίο, είναι η πιθανότητά του να συμβεί σε συγκεκριμένο  χρόνο και τόπο, δηλαδή η λεγόμενη συγκυρία.

Η αποδοχή της Τύχης από τον Επίκουρο, σαν βασικό στοιχείο του κοσμικού γίγνεσθαι, δεν είναι χωρίς συνέπειες. Πρώτη και σημαντικότερη συνέπεια είναι ότι το Μέλλον γίνεται απρόβλεπτο! Επομένως καταρρέουν όλες οι μαντικές τεχνικές που ανθούσαν στην Εποχή του και δυστυχώς ανθούν και στις μέρες μας. Δεύτερον αφού το μέλλον είναι απρόβλεπτο, ο ντετερμινισμός δεν μπορεί να αποτελεί το μόνο είδος αιτιοκρατίας στην Φύση!

Ο ντετερμινισμός μπορεί να ισχύει γενικά, με την έννοια, για παράδειγμα, ότι ό,τι γεννιέται είναι μοιραίο κάποτε να πεθάνει ή διαφορετικά ό,τι συντίθεται, αποσυντίθεται. Αυτό ισχύει τόσο για την ζωή των έμβιων όντων, όσο και για τους πλανήτες τα αστέρια και τους γαλαξίες, αλλά στον ενδιάμεσο χρόνο, δεν είναι καθόλου απαραίτητο να ισχύει, αφού η τυχαιότητα σπάει την αδήριτη αλυσίδα αιτίου-αποτελέσματος, μεταβάλλοντας την βεβαιότητα σε πιθανότητα. Επομένως προκύπτει ένα άλλο είδος αιτιοκρατίας όπου η σύνδεση αιτίου-αποτελέσματος είναι περισσότερο ασαφής και λιγότερο προβλέψιμη και ένα αίτιο μπορεί να οδηγήσει σε περισσότερα του ενός αποτελέσματα, ενώ ένα αποτέλεσμα μπορεί να προκύπτει από περισσότερα του ενός αίτια. Έτσι το αποτέλεσμα εξαρτάται σε ένα βαθμό από το αίτιο και σε ένα άλλο βαθμό από την συγκυρία των τυχαίων παραγόντων την στιγμή της εκδήλωσης του αιτίου. Αυτό σημαίνει ότι το αποτέλεσμα όχι μόνο δεν είναι προκαθορισμένο αποκλειστικά από το αίτιο, αλλά ούτε και αναγκαστικά επαναλήψιμο, αφού τα δεδομένα της συγκυρίας μεταβάλλονται συνεχώς στην ρευστή πραγματικότητα του κόσμου μας. Το γεγονός αυτό εισάγει ένα βαθμό αβεβαιότητας στο κοσμικό γίγνεσθαι, που στην Επικούρεια φιλοσοφία εκφράζεται με την παρέγκλιση των ατόμων και αποτελεί ενδογενή ιδιότητα του υλικού κόσμου.  Αποτελεί επίσης την βάση της πλειότιμης λογικής του Δάσκαλου. Η Επικούρεια Φιλοσοφία αποδεικνύεται έτσι ιδιαίτερα συνεκτική και συνεπής στα δόγματά της.

Και η ελεύθερη βούληση; Σχετίζεται με την τυχαιότητα ή μήπως όχι;

Κοινό χαρακτηριστικό και των δύο είναι το μη προβλέψιμο.

Ο τρόπος σκέψης του κάθε ανθρώπου είναι γενικά προβλέψιμος, ιδιαίτερα στους ανθρώπους που τον γνωρίζουν, αλλά αρκετές φορές μπορεί να γίνει απρόβλεπτος και αυτός να πάρει αποφάσεις που ούτε και ο ίδιος δεν θα είχε διανοηθεί ότι θα έπαιρνε στο παρελθόν. Αποφάσεις που θα επηρεάσουν την ζωή του και την ζωή άλλων ανθρώπων, σε άλλοτε άλλο βαθμό, οδηγώντας σε ένα καταρράκτη γεγονότων που κανένας Τειρεσίας δεν μπορεί να μαντέψει! Ο παραλληλισμός με την παρέγκλιση των ατόμων είναι εμφανής.

Μία ακόμη απόδειξη της ελεύθερης βούλησης του ανθρώπου έρχεται από την σύγχρονη συμπεριφορική ψυχολογία και την συμπεριφορική οικονομική. Οι νομπελίστες ψυχολόγοι Daniel Kaneman και  Amos Tversky και ο νομπελίστας οικονομολόγος Richard Thaler απέδειξαν μετά από μακροχρόνιες πειραματικές έρευνες την ανορθολογικότητα των ανθρώπινων όντων στην λήψη αποφάσεων. Αυτή η διαπίστωση δεν κλόνισε μόνο τους δύο βασικούς πυλώνες της Φιλελεύθερης Οικονομικής Σκέψης, δηλαδή την θεωρία των ορθολογικών προσδοκιών και την θεωρία των αποτελεσματικών αγορών, αλλά απέδειξε επίσης ότι η ανθρώπινη σκέψη, βούληση και πράξη δεν ακολουθεί προκαθορισμένα «λογικά» μοτίβα αλλά είναι συχνά απρόβλεπτη. Και ενώ η ανορθολογικότητα είναι εγγενές χαρακτηριστικό της λειτουργίας του ανθρώπινου εγκεφάλου, η κατάσταση γίνεται ακόμα πιο περίπλοκη, εφόσον πάντα στις αποφάσεις μας εμπλέκεται και το συναίσθημα που πολλοί «ορθολογιστές» επιμένουν να αγνοούν!

Είναι κατανοητό ότι σε ένα ντετερμινιστικό κόσμο ελεύθερη βούληση δεν είναι δυνατό να υπάρξει. Επομένως η ελεύθερη βούληση προϋποθέτει την τυχαιότητα. Αλλά δεν ανάγεται σ’ αυτήν.  Ας δοκιμάσουμε να το εξηγήσουμε λίγο καλύτερα:

Ο  Ευτύχης Μπιτσάκης στο γλαφυρό βιβλίο του «Η ύλη και το πνεύμα», γράφει πως η ύλη έχει την ιδιότητα της αυτοοργάνωσης σε διάφορα επίπεδα. Το κάθε επίπεδο προϋποθέτει την ύπαρξη ενός κατώτερου, απλούστερου επιπέδου οργάνωσης, αλλά δεν ανάγεται αναγκαστικά σε αυτό όσον αφορά τις ιδιότητες. Αυτό σημαίνει ότι σε κάθε επίπεδο νέα στοιχεία πραγματικότητας αναδύονται, ενώ άλλα εξαφανίζονται και νέες ιδιότητες εμφανίζονται, που δεν υπήρχαν προηγουμένως, ενώ η μετάπτωση από το ένα επίπεδο στο επόμενο δεν εμφανίζει καμία ασυνέχεια. Ένα μόριο νερού προϋποθέτει την ύπαρξη δύο ατόμων υδρογόνου και ενός ατόμου οξυγόνου, αλλά οι ιδιότητές του δεν έχουν καμία σχέση με τις ιδιότητες των ατόμων υδρογόνου ή οξυγόνου.  

Το  βιολογικό επίπεδο, όπου πραγματώνεται η εμφάνιση της ζωής σαν δυνατότητας της ύλης, προϋποθέτει την ύπαρξη του προβιοτικού επιπέδου αυτοοργάνωσης των οργανικών μορίων, υπό κατάλληλες φυσικοχημικές συνθήκες. Σε ακόμα ανώτερο και πιο περίπλοκο επίπεδο, που όμως προϋποθέτει την ύπαρξη των δύο προηγούμενων – το επίπεδο των εγκεφαλικών λειτουργιών του ανθρώπου - πραγματώνεται η νόηση, αναδύεται η συνείδηση και εκδηλώνεται η βούληση.

Σε κάθε επίπεδο όσο αυξάνεται η πολυπλοκότητα, νέες πιο δαιδαλώδεις και πιο πολυδύναμες μορφές αιτιοκρατίας εμφανίζονται και η σχέση αιτίων – αποτελεσμάτων γίνεται  όλο και πιο περίπλοκη, όλο και πιο χαώδης, όλο και λιγότερο προβλέψιμη. Αυτό γίνεται κατανοητό και μόνο από το γεγονός ότι στον ανθρώπινο εγκέφαλο, δισεκατομμύρια νευρώνες συνδέονται, επικοινωνούν και αλληλοεπιδρούν όλοι μεταξύ τους.

Αυτή ίσως τελικά να είναι μια καλή περιγραφή, του πως η Επικούρεια αντίληψη για την αιτιοκρατία και την τυχαιότητα, που εκφράζεται με την  παρέγκλιση, μπορεί να δημιουργήσει προϋποθέσεις ελεύθερης βούλησης.

Αλλά ας επιστρέψουμε στο πρόβλημα της τυχαιότητας. Οι Επικούρειοι παρόλο που την αποδέχονται, δυσανασχετούν εντούτοις μαζί της. Ο λόγος είναι ότι αντιστρατεύεται τα αποτελέσματα της φρόνησης, της μεγαλύτερης επικούρειας αρετής. Έτσι παραδέχονται ότι «ακόμα και οι πλέον ορθολογικοί σχεδιασμοί δεν αποβαίνουν πάντα στο αναμενόμενο αποτέλεσμα, ακόμα και αν οι προβλέψεις είναι έλλογες και βασίζονται στα πραγματικά δεδομένα». (Φιλόδημος ο Γαδαρηνός Περί Παρρησίας Φ.Π. 57) και προσπαθούν να την ξορκίσουν λέγοντας ότι η τύχη λίγα μόνο εμπόδια θα φέρει στον Σοφό, ενώ αυτός τα  τακτοποιεί και θα τα τακτοποιεί όλα με βάση την φρόνησή του. «Η τυχαιότης ουδέν προς ημάς» θα ήθελε να αναφωνήσει σε αυτήν την περίπτωση ο Δάσκαλος, αλλά δεν τολμά να το κάνει και αρκείται να  κατηγορεί την Τύχη ότι δεν είναι Θεά, γιατί είναι άστατη και απρόβλεπτη ενώ συμβουλεύει ότι είναι καλύτερα να αποτύχει κανείς βασιζόμενος στην φρόνηση, παρά να πετύχει βασιζόμενος στην Τύχη!

Παρά την γκρίνια των Φιλοσόφων, εκείνο που αξίζει να αναφερθεί, είναι ότι από τις προαναφερθείσες παραδοχές των Επικούρειων, αναδύεται για πρώτη φορά στην Ιστορία, οι έννοιες της ενδεχομενικότητας και της πιθανότητας.  Αλλά η θεωρία των πιθανοτήτων δεν απέκτησε ποτέ ευγενική Φιλοσοφική καταγωγή, αφού γεννήθηκε και ανδρώθηκε στα καταγώγια και τους ναούς του τζόγου κυρίως από τον μεσαίωνα και μετά.

Σήμερα όχι μόνο η θεωρία των πιθανοτήτων, αλλά και η στατιστική και η θεωρεία των παιγνίων, δέχονται την τυχαιότητα την οποία προσπαθούν να τιθασεύσουν. Οι νέες θεωρίες υποστηρίζουν ότι τα τυχαιοκρατικά μοτίβα συχνά μιμούνται αιτιοκρατικά μοτίβα. Αυτό πηγάζει από την ανάγκη του ανθρώπου να έχει τον έλεγχο της ζωής του. Έχει την τάση να πιστεύει ότι μπορεί να επηρεάσει γεγονότα που αντικειμενικά εξελίσσονται τυχαία.

Αυτό σημαίνει ότι δεν είναι απόλυτα σαφές κατά πόσον ο επιτυχημένος επιχειρηματίας οφείλει και σε τι βαθμό, την επιτυχία του στην ικανότητά του και σε τι βαθμό στην τύχη, ή αν ο ακριβοπληρωμένος σας χρηματιστής δεν στάθηκε περισσότερο τυχερός παρά διορατικός στις συμβουλές που σας έδωσε ως τώρα. Και τίποτα δεν εγγυάται ότι αυτές θα εξακολουθήσουν στο μέλλον να είναι το ίδιο πετυχημένες.

Κανείς δεν εγγυάται επίσης ότι το νέο αστέρι που προσέλαβε για διευθύνοντα σύμβουλο η επιχείρησή σας, θα τα καταφέρει καλύτερα από αυτόν που μόλις απολύσατε, γιατί δεν πέτυχε για τρία συνεχόμενα τρίμηνα τα προσδοκόμενα κέρδη.                        

Ούτε κανείς εγγυάται ότι ο διάσημος προπονητής που προσέλαβε η ομάδα σας χρυσώνοντάς τον από την κορυφή ως τα νύχια, θα πάρει αναγκαστικά το πρωτάθλημα! Κατά ένα ειρωνικό τρόπο, μοιραία η τύχη παίζει σημαντικό ρόλο στην ζωή του κάθε ανθρώπου! Σημαντικότερο ίσως απ’ ότι θα επιθυμούσε ο Δάσκαλος! Ο οποίος πάντως δικαιώνεται στην ρύση του: «Πάντα κατ’ ανάγκην, κατά προαίρεσιν, κατά τύχην γίγνεσθαι».

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Η ΨΥΧΟΧΑΡΑΔΡΑ

 

Η ΨΥΧΟΧΑΡΑΔΡΑ

 

Μου έτυχε στο διάβα της ζωής μου να συναντήσω μια ξεχωριστή περίπτωση  γυναίκας, πολύ σημα­ντικής, που ακούει στο όνομα «ψυχοχαράδρα»...

Η ψυχοχαράδρα δε φαίνεται.

Περπατάς αμέρι­μνος και τρισευτυχισμένος σε μια παραδεισένια όα­ση, κι εκεί που (νομίζεις πως) πατάς σε έδαφος σταθερό, ξαφνικά πέφτεις μέσα και τσακίζεσαι!  

Η ψυχοχαράδρα είναι κάτι διαφορετικό, πολύ πιο επι­κίνδυνο απ' αυτήν που αποκαλούμε «ψυχάκια».

Ο ψυχάκιας φαίνεται απ' τη συμπεριφορά του, αποκαλύπτεται εύκολα, τον καταλαβαίνεις, την ψυ­χοχαράδρα όχι!

Το πεπρωμένο της ψυχοχαράδρας είναι να γκρε­μοτσακίζονται μέσα της ψυχές και σώματα.

Είναι ο ίδιος ο θάνατος που παραμονεύει, περιμένοντας τον ανυποψίαστο να  διαβεί το κατώφλι της, πολύ καλά καμουφλαρισμένος από πυκνή βλάστηση, τριανταφυλλιές και χρυσάνθεμα...

Κουβαλάνε μέσα τους τον αιφνίδιο θάνατο οι ψυχοχαράδρες, συνήθως έχουν μια μεγάλη παιδική πληγή και με όποι­ον νιώθουν να τις πλησιάζει, θέλουν να μοιραστούν την ηδονή της πτώσης, την  ολοκληρωτική κατα­στροφή.

Το απόλυτο κενό μέσα στο οποίο ζουν, υπάρχουν και τις πνίγει.

Η φύση τις έχει προικίσει με δυσεύρετα προ­σόντα, τα οποία καλλιεργούν για να μη φαίνεται η βαθιά χαράδρα της ψυχής τους.

Πρόκειται για άτομα γοητευτικά, ερωτεύσιμα, επικοινωνιακά.

Που συχνά έχουν υψηλή αίσθηση του χιούμορ, ιδιαί­τερη ευφυΐα, μόρφωση και καλούς τρόπους.

Πώς να υποψιαστείς τι σε περιμένει αυτή την ήρεμη, σκοτεινή νύχτα δίχως φεγγάρι;

Ίσως όταν τις γνω­ρίσεις καλύτερα τις ψυχοχαράδρες να μπορέσεις

να διακρίνεις κάτι σαν κυκλοθυμία, εκεί που είναι μια χαρά, χαρούμενες και ευτυχισμένες, γίνονται ξαφνικά και χωρίς λόγο χάλια και το ανάποδο, για μια στιγμή μόνο τα μάτια τους σκοτεινιάζουν περίεργα.

Σε παραμυθιάζουν πως αυτό οφείλεται σε κάποια ανασφάλεια ή μεταφυσική ανησυχία, σε κά­ποια ίσως υπερευαισθησία.

Ενώ γνωρίζουν πολύ καλά τη φύση τους: είναι σαν τις μαύρες χήρες, που όταν χαλαρώσεις στην αγκαλιά τους και κοι­μηθείς, θα σε δολοφονήσουν σίγουρα, θα σου ρί­ξουν μια σπρωξιά να σε γκρεμίσουν.

Γιατί αυτή εί­ναι η φύση τους, η μοίρα τους, η αποστολή τους.

Με πόνο ψυχής, γιατί μπορεί στ' αλήθεια να σ' αγα­πάνε και να σε θέλουν. Νεκρό...

Το Βασικό χαρακτηριστικό της ψυχοχαράδρας εί­ναι πως δεν υπάρχει στη συμπεριφορά της σχέση αιτίου αποτελέσματος, ούτε καν οι θεωρίες του χά­ους δεν μπορούν να την ερμηνεύσουν.

Σε αντί­θεση με τον απλό ψυχάκια, ο οποίος γίνεται αντι­ληπτός απ' την αρχή, η χαράδρα δείχνει σε όλα σχεδόν φυσιολογική και ανοίγει απότομα το χάσμα της, να σου ρουφήξει μέσα την ψυχή.

Είναι συ­ναισθηματικά ασπόνδυλα, ζόμπι ερωτικά, που αν πας πολύ κοντά και αφεθείς, έπεσες!

Μην ψάχνεις να βρεις εξηγήσεις, δεν υπάρχει στην ψυχοχαρά­δρα λογική, ούτε «πως» και «γιατί».

Μην προ­σπαθείς να την καταλάβεις, δεν γίνεται.

Προς θεού, άσε να την εξερευνήσει κάποιος άλλος, όχι εσύ!

Ξέρω πολλούς που 'ναι κομμάτια.

Του λες: «Τι συνέβη έτσι ξαφνικά, ρε αδερφέ;».

 «Άσε - λέ­ει- έπεσα σε ψυχοχαράδρα».

Κι αρκεί.

Καταλαβαί­νεις εσύ που είχες τη τύχη να επιζήσεις μετά την πτώση...