Π Λ Ω Τ Ι Ν Ο Σ Ο ΜΥΣΤΙΚΟΣ 205-270 π.κ.χ.
H Φιλοσοφία κατά τον
Πλωτίνο είναι οδός ζωής, απαιτούσα όχι μόνον εντατική πνευματική, άλλα και
εντατική ηθική προσπάθεια.
Είναι η διαδικασία για την ανακάλυψη του τί
πράγματι είμαστε και ποιά είναι η καταγωγή μας.
Ορθώς φιλοσοφούντες, γινόμαστε ενήμεροι του
εαυτού μας, ως έχοντος, πέραν της συνήθους ανθρώπινης εμπειρίας, μια αιώνια ύπαρξη
σ’ έναν θείο κόσμο ζώσης Διανοίας.
Η Φιλοσοφία λοιπόν είναι η διαδικασία της αυτό-ανακαλύψεως και της αυξούσης ενημερότητας για την πραγματικότητα. Πρέπει να υπάρχει μια Ατελείωτη φορά προς επάνοδο στην ένωση με το ΑΓΑΘΟΝ. Είναι θέμα εμπειρίας, όσο και παραδόσεως και σχολαστικής μελέτης.
Το βασικό σχέδιο της πραγματικότητας,
κατά τον Πλωτίνο( συνίσταται στο ότι η Υπερβατική πηγή είναι ΜΙΑ, ακαθόριστη
και απεριόριστη, παράγει δε σειρά επιπέδων υπάρξεως, τα οποία είναι προοδευτικώς
λιγότερο ενοποιημένα, περισσότερο διασκορπισμένα και διαχωρισμένα, συνεπώς
Ασθενέστερα και Ατελέστερα.
Ωστόσο, το έσχατο και κατώτερο, το φυσικό σύμπαν,
έχει έναν βαθμό ενότητας, πού το προφυλάσσει από την πτώση στη μή-ύπαρξη, διά της
δυνάμεως του ΕΝΟΣ, της υπερβατικής πηγής της Πραγματικότητας.
Ο Πλωτίνος ήταν
σαφώς και αλανθάστως μονοθεϊστής, υπό την έννοια, ότι πίστευε σε ένα μοναδικό Υπέρτατο Ον, την Υψίστην θεία Διάνοια.
Τόνιζε την Υπεροχή του Υπέρτατου θεού και ανέπτυσσε μια αρνητική
θεολογία, στην οποίαν ελέγετο ότι ο θεός είναι «όχι τούτο, όχι εκείνο» για
να δείξει, ότι ή ανθρώπινη σκέψη και φαντασία αδυνατούν να τον συλλάβουν.
Η γλώσσα μπορεί μόνον να σημειώσει τον δρόμο προς Αυτόν, χωρίς και
να τον φτάσει.
Ακόμη και τα ονόματα ΕΙΣ και ΑΓΑΘΟΣ δεν είναι κατάλληλες περιγραφές
του. Καίτοι όμως είναι πέραν του λεκτικού, δεν είναι μια απλή άρνηση ή αφαίρεση.
Είναι περισσότερο, όχι λιγότερο, από οποιαδήποτε αντίληψη μπορούμε να σχηματίσουμε
γι’ αυτόν, διότι είναι πέραν της σκέψεως και του λεκτικού.
Ούτε είναι μακράν από μας, είναι παρών εις πάντας, ανάλογα με την ικανότητα
τους να τον δεχθούν, αν και ελάχιστοι διαθέτουν την απαιτούμενη τρομακτική
διανοητική και ηθική πειθαρχία για μια τέτοια υποδοχή.
Ο άνθρωπος είναι πνεύμα, κατ’ εικόνα θεού, έχοντας μια διάνοια
πρόσκαιρα κατοικούσα και χρησιμοποιούσα το φυσικό του σώμα ή μια σειρά σωμάτων,
και μπορεί, διαφεύγοντας από αυτόν τον κατώτερο κόσμο και επιστρέφοντας, μέσω εξαγνίσεως,
στην αληθινή του διαμονή του θείου Κόσμου, να φτάσει στην αληθινή ευτυχία.
Κατά τον Πλωτίνο, η μυστική ένωσης απαιτεί μια γερή ηθική
βάση και παρατεταμένη άσκηση
της διανοίας.
Ο αληθινός αντικειμενικός σκοπός του καλού κ’ αγαθού ανθρώπου, είναι
η εν πνεύματι επάνοδος στον θείο Κόσμο της Διάνοιας, στον όποιον πράγματι
ανήκε, ένα κόσμο απροσμετρήτως ανώτερο του κόσμου των αισθήσεων.
Η αναζήτηση του θεού, η ανακάλυψη
του θείου Κόσμου της Διανοίας και της υπερβατικής πηγής του είναι αντάξια των
καλών και σοβαρών πνευμάτων.
Ορφέας Αργυρός