ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΣ

 

ΜΟΝΑΧΙΣΜΟΣ 

    Ο Χριστιανικός μοναχισμός είναι η απομάκρυνση του ανθρώπου από την οργανωμένη κοινωνία και περιορισμός του με την θέληση του σε έρημους τόπους όπου ιδιότυπα βιώνει τις θρησκευτικές αξίες. 
Σύμφωνα με την Ευαγγελική και την πατερική διδασκαλία ο γάμος είναι θείος θεσμός, έργο άγιο και μυστήριο μέγα, η κατά Θεό όμως αγαμία είναι ανώτερη ηθικά εφόσον αποτελεί εκπλήρωση συμβουλής του Θεού και όχι εντολής Του και εφόσον η θυσία αυτή του ανθρώπου εξυπηρετεί την ψυχή του, που είναι το πολυτιμότερο αγαθό που έχει. 
Ο Χριστιανικός Μοναχικός βίος συνεπώς δεν είναι ούτε προϊόν επίδρασης ανατολικών 
θρησκευμάτων, όπως υποστήριξαν πολλοί, ούτε καρπός αντίδρασης των συντηρητικών πιστών, ύστερα από την χαλάρωση που έφερε στα ήθη η επαφή του χριστιανικού και ειδωλολατρικού κόσμου, όπως δέχονται άλλοι, ούτε ακόμη αποτέλεσμα φόβου των χριστιανών μπροστά στους τρομακτικούς διωγμούς της Ρωμαϊκής Πολιτείας, όπως νομίζουν μερικοί.
Δημιουργήθηκε από άλλα πνευματικότερα αίτια. 
Επειδή η Χριστιανική θρησκεία πρόβαλε το μοναχισμό σαν ιδεώδες του βίου των πιστών ευσεβείς και φιλόθεες ψυχές αντήλλασσαν τα πολυθόρυβα κοσμικά κέντρα με τους ερημικούς τόπους , όπου σε κλίμα απόλυτης ηρεμίας και γαλήνης , μακριά από την διαφθορά και τον όλεθρο του κόσμου, μακριά από το ψεύδος και την απάτη λάτρευαν
αδιάκοπα το Θεό και χάλκευαν την πίστη τους προς Εκείνον. 
Ο Χριστιανικός Μοναχισμός αναπτύχθηκε μέσα στην Εκκλησία από την Αποστολική ακόμα εποχή . Οι Χριστιανοί προσπαθούσαν να ζήσουν σύμφωνα με τις εντολές της Καινής Διαθήκης και την διδασκαλία του Ιησού Χριστού. 
Κατά το τέλος του 3ου και τις αρχές του 4ου αιώνα , με τους διωγμούς του Διοκλητιανού και του Μαξιμίνου, παρατηρείται μεγάλη φυγή ανθρώπων προς την έρημο, όπου ζούσαν ο καθένας μόνος του και τρέφονταν από την φύση . 
Έτσι έχουμε την πρώτη μορφή του μοναχισμού τον αναχωριτισμό.
Πατέρας και δάσκαλος του αναχωρητισμού και της μοναχικής ζωής είναι ο Άγιος Αντώνιος ( 251μχ-357μχ) γόνος αριστοκρατικής και πλούσιας οικογένειας που έζησε στην έρημο της Αιγύπτου εβδομήντα χρόνια, αν και ο αρχαιότερος γνωστός ερημίτης είναι ο Παύλος από τη Θηβαίδα. 
Δεύτερη μορφή μοναχισμού είναι τι κοινοβιακή που οι μοναχοί ζουν όλοι μαζί. Τη διαμόρφωσε ο Όσιος Παχώμιος (290-346) μαθητής του Αγίου Αντωνίου, κατά το 320 στο νησί Ταβένισι, ανατολικά από τον ποταμό Νείλο. Ο Παχώμιος συγκέντρωσε τους αναχωρητές σε μοναστήρια με ομοιόμορφο ντύσιμο, κοινό φαγητό, κοινή προσευχή και κατάρτισε κανόνες για την άσκηση των μοναχών. Το μοναστήρι του
Παχώμιου είχε τρεις χιλιάδες μοναχούς. Ίδρυσε στην έρημο της Θηβαίδας περί τις δέκα μονές και σύντομα τον μιμήθηκαν τρεις ονομαστοί μοναχοί: Αμμώνιος ο Παροότης (4ος αιών), Παμβώ ο Όσιος (4ος αιών), στην έρημο της Νιτρίας, και Μακάριος ο Αιγύπτιος (300-390) στη Σκήτη της Κάτω Αιγύπτου. 
Η κοινοβιακή μορφή διαδόθηκε παντού, γιατί η ζωή εκεί γινόταν ευκολότερη από ότι στον αναχωρητισμό. 
Ο Μέγας Βασίλειος μεταρρύθμισε τους κανόνες ασκήσεως με την μείωση της νηστείας και την αύξηση της εργασίας. Ακόμη έγραψε τρόπους ζωής και προσευχής για το κοινόβιο, που αργότερα βοήθησαν το Θεόδωρο Στουδίτη τον 8° αιώνα και τον Άγιο Αθανάσιο τον Αθωνίτη τον 10ο αιώνα για να αναδιοργανώσουν τον μοναχισμό. Κοντά στα κοινόβια του Μ. Βασιλείου υπήρχαν νοσοκομεία, πτωχοκομεία, γηροκομεία, ξενώνες κλπ. 
Ανάμεσα στις μεγάλες μοναχικές μορφές της εποχής είναι ο Θεοδόσιος ο Κοινοβιάρχης (414-519) ο οποίος ίδρυσε την πρώτη Λαύρα στα Ιεροσόλυμα και ο Σάββας (432-532), που ίδρυσε συνολικά επτά Λαύρες στην Παλαιστίνη. 
Υπάρχει και τρίτη μορφή μοναχισμού η ιδιόρρυθμη. Στην μορφή αυτή οι μοναχοί έχουν κοινό ντύσιμο, εργασία και προσευχή αλλά όχι όμως και κοινή τράπεζα. 
Σ' αυτά τα μοναστήρια υπήρχε δυνατότητα απόκτησης περιουσίας, ευνοούνταν οι καταχρήσεις και περιφρονούνταν η άσκηση. 
Από την Αίγυπτο ο μοναχισμός διαδόθηκε στην Παλαιστίνη και Συρία με τον Όσιο Εφραίμ , στην Κωνσταντινούπολη με την μονή των Ακοιμήτων και την Μονή του Στουδίου , στο Άγιο Όρος κατά τον 9° αιώνα , στα Μετέωρα της Θεσσαλίας, στην Ρωσία και τις άλλες Σλαβικές χώρες στην Δύση με τον Μέγα Αθανάσιο και ειδικότερα στην Ρώμη με τον Ιερώνυμο, στην Ισπανία και στην Βόρεια Γαλλία, με τον επίσκοπο Μαρτίνο και τον Ιωάννη Κασσιανό.

ΟΣΙΟΣ
Όσιος : Ο αφιερωμένος στον Θεό και στη Θεία λατρεία. 
Τίτλος και βαθμός αγιότητας που δίνεται σε πρόσωπα που προέρχονται από τις τάξεις των μοναχών, σύμφωνα με την συνήθεια της Ορθόδοξης Εκκλησίας. 

ΑΣΚΗΤΗΣ - ΕΡΗΜΙΤΗΣ
Είναι ο μοναχός που βιώνει ανοργάνωτη μοναχική ζωή η οποία διακρίνεται σε ησυχαστική και ερημική.
Την ησυχαστική ασκητική ακολουθούν όσοι κατοικούν στα ησυχαστήρια δηλαδή τα κελιά και τα καθίσματα και την ερημική ( ερημίτες)όσοι παραμένουν στα ερημητήρια , δηλαδή σε πτωχές καλύβες ή σπηλιές.
Στη Πολιτεία του Άθω υπάρχουν αρκετά ερημητήρια ασκητών όπως, τα Καρούλια, η Σκήτη της Αγίας Άννας, η Σκήτη Καυσοκαλυβίων, η Νέα Σκήτη, η Σκήτη του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου και άλλες.

Σωτήριος Πετρίδης

Περαία Θεσσαλονίκης 7/3/1998